Dje, në Qendrën Klinike Universitare të Republikës së Kosovës, pas një sëmundje të papritur, ka ndërruar jetë në moshën 76 vjeçare veprimtari i dalluar i çështjes sonë kombëtare Vehbi Shaban Rushiti–Arbanashaj.
Familja, Arbanashaj e njohur për mikpritje dhe bujari në Vendenis (ish–Gllamnik) të Besianës u vendos më 1877-1878, e dëbuar dhunshëm nga Sanxhaku i Nishit, i njohur si Shqipëria Verilindore.
Kjo familje tradicionale u rrit shumë shpejt dhe krijoi lagje në vete në bregoren e bukur në perëndim të Vendenisit.
Sot, arbanashajt janë mbi 150 familjeje, dhe mbajnë mbiemra si: Rushiti, Abdullahu dhe Hyseni.
Ata në të gjitha fazat janë shquar për raportet e shkëlqyera me banorët e tjerë të Vendenisit, si: Çypollët, Musajt, Lahajt, Mehmetajt, Kodrollajt, Gjonajt, Lalajt, Kosumajt, Toçkajt, Obrazhdët, Dërllupët, Sekiraçët, Kërrtokët, Barainët, Shaljanët e Bajgores dhe Muçajt e Llapashticës.
Nga arbanashajt kanë dalë kuadro pothuajse të të gjitha profileve. Lavdinë dhe nderin e kësaj familje e ngritën në zenit me stoicizmin e tyre të pashembullt çifti bashkëshortor Vehbi dhe Emine Rushiti-Arbanashaj.
Kur regjimi kriminal i Millosheviqit suprimoi Autonominë e Krahinës Autonome të Kosovës, me tanke e kërbaç, dhe në fund ia vuri mu në buzë drynin Gjuhës shqipe, në Llap u krijua një grup i armatosur me në krye Ali Adem Ajetin, i njohur si Çeta e Llapit.
Këtë grup pushteti gjakatar i asaj kohe e cilësonte si “terroristë” dhe e ndiqte çdo hap. Këta djema dhe vajza sikur ishin betuar që nuk do të dorëzoheshin për të gjallë të tyre.
Për të krijuar gjendje ankthi dhe pasigurie në popull mediet e kontrolluara nga Beogradi emrat e pjesëtarëve të këtij formacioni të armatosur i kishin postuar me fotografi në dyert kryesore të institucioneve të Kosovës.
Në këtë drejtim printe paçavurja e përditshme “Jedinstvo“ e Prishtinës, megafon i minoritetit serbë të Kosovës.
Mirëpo, këta të rinj idealist kishin hyrë seriozisht në beteja. Ata kishin vendosur me këmbye jetën me vdekjen, dhe në asnjë mënyrë mos me ua lënë në dorë fatin e popullit shqiptar të Kosovës, kalbësirave mesjetare të sojit të Ali Shukriut, Rrahman Morinës, Husamedin Azemit etj.
Me të kuptuar ekzistimin e këtij njësiti të armatosur Vehbi Shaban Arbanashaj, kontakton Bajram Jahir Ajetin e fshatit Miroc të Besianës. Atij për guerilasit i bënë dhuratë një automatik “Schmeisser” të prodhimit gjerman dhe 700 fishekë.
Meqë, ky automatik me pajisjen shtesë ishte destinim për këtë celulë të dalë në male, dy shokët e kësaj guerilje Bajram Ajeti dhe Gani Hoxha, pajtohen që për shkaqe sigurie dorëzim-pranimi i armës të bëhet tek tuneli në Livadhi, ish-Livadicë të Besianës, vend shumë pak i frekuentuar nga qytetarët.
Në bisedë të drejtpërdrejtë telefonike me njërin nga anëtarët më aktiv të këtij grupi z. Gani Ukë Hoxha, që jeton dhe vepron në Lugano të Zvicrës, mësojmë që edhepse kishte kaluar një orë nga koha e rregullt e takimit Bajrami, s’ishte parë në vendtakimin e caktuar.
Ganiun e kishte kapluar frika e arsyeshme që Bajrami, ka mundur të bije në kurthet e policisë serbo-sllave.
Ai me ndjenja të përziera dhe i merakosur për fatin e panjohur të bashkëveprimtarit të tij kthehet në shtëpinë e Bajram Ajetit në Besianë.
Ashtu siç ishte zakoni Ganiu bënë një trokitje të lehtë në portën kryesore të familjes Ajeti.
Duke e njohur gjendjen e nderë derën me mjaft kujdes e hap Afërdita, motër e vëllezërve Bajram, Bedri, Hilmi dhe Safet Ajeti, tre nga këta vëllezër edhe gjatë demonstratave të vitit 1981 dhe 1984, u burgosën dhe u persekutuan nga pushteti sllavo-komunist i Jugosllavisë.
Ganiu menjëherë në fytyrat e Ajetajve të pikëlluar vëren se në këtë familje ka ndodhur ndonjë e papritur.
Ndërkohë atij i jepet lajmi që Bajram Ajeti, gjatë pastrimit të revolverit personal ishte vetëplagosur aksidentalisht.
Me gjithë keqardhjen e madhe Ganiu, asokohe diku 27 vjeç e merë automatikun me 700 fishekë nga Bajrami dhe posa bije muzgu i asaj mbrëmje të pakëndshme kthehet në shtëpinë e tij në Obrançë, fshat ky dy-tri kilometra në periferi të Besianës.
Grupi prej shtatë guerilasëve i përkrahur edhe nga shokë e shoqe të tyre me të rënë në dijeni që Kosovën do ta vizitojë një Delegacion i Parlamentit Evropian,nisin përgatitjet për demonstratën e radhës.
Automatikun dhe 700 fishekë Ganiu më 30 maj 1989, do t’ia japë së bashku me një xhaketë Aliut.
Ndërkaq,ai do të veprojë me revolverin e tij dhe një bombë dore. Automatiku konsiderohej më efikas për aksione dhe më pak i diktueshëm.
Ali Adem Ajeti, udhëheqës i grupit gueril “Çeta e Llapit” në këtë ditë tragjike vritet në dy luftim me forcat ushtarake dhe policore të ish-Jugosllavisë.
Ai me armën“Schmeisser”i del në mbrojtje rinisë studentore të Llapit, e cila po keqtrajtohej brutalisht nga policia serbe.
Aliu si udhëheqës i gueriles së Llapit, ra në altarin e lirisë në përpjekje për ta shpëtuar vendin nga gllabërimi i shovinistëve serbo-sllavë.
Vetëdija mbi kauzën kombëtare edhe një sprovë e radhës e bashkëshortëve Vehbi dhe Emine Rushiti-Arbanashaj
Pas vrasjes së Ali Ajetit, aktiviteti i këtij grupi të armatosur ishte vështirësuar tej mase.
Strehimi i këtyre veprimtarëve bëhej me mjaft hezitim. Ekzistonte frika plotësisht e justifikueshme që policia dhe ushtria jugosllave në konakun dhe bukën e mikpritësve mund t’i arrestojë dhe t’i vrasë pa kurrfarë shpjegimi këta të rinj idealist dhe atdhetarë të vërtetë.
Vehbiu së bashku më vëllezërit e tij marrin vendim që këta të rinj që ishin vënë në mbrojtje të Atdheut t’i strehojnë në shtëpinë e tyre në fshatin Vendenis-ish Gllamnik të Besianës(Podujevës)
Në këtë familje me traditë respektohej e merrej në konsideratë edhe fjala e zonjës së shtëpisë.
Vehbiu me rastin e gueriles e njofton bashkëshorten e tij Eminen, e cila angazhohet maksimalisht që pjesëtarëve të kësaj njësie të armatosur në të gjitha vaktet t’u ofroj ushqimet e tyre të preferuara.
Me shembullin e saj praktik Eminia na kujton rolin e gruas shqiptare për çlirim,të cilin fatkeqësisht vazhdimisht e kemi minimizuar.
Kjo shtatësheje ilegale në familjen Arbanashaj kishte detyrë edhe rojën. Gjatë 24 orëve me mjaft vigjilencë e disiplinë bëhej kujdestari e rregullt.
Së bashku me të strehuarit më tepër se një muaj roje bëjnë edhe burrat e familjes Rushiti–Arbanashaj.
Të gjithë e kishin ngulitur në mendje thënien e tribunit popullor Hasan Prishtina “Dy duar për kokën e koka për Atdheun.”
Në shtëpinë e Vehbiut gjatë kësaj periudhe kishte ardhur Fadil Vata dhe Afrim Zhitia.
Fillimisht ata kishin shkuar në dyqanin e Vehbiut, kinse për të blerë pajisje bujqësore.
Në fakt në këtë periudhë Vehbiu në Vendenis, ish-Gllamnik e mbante si aneks edhe një depo me plehra kimike dhe mjete bujqësore.
Pas njohjes me këta atdhetarë në odën e Vehbiut mbahet mbledhja e Këshillit Politik për Rrethin e Llapit.
Në këtë tubim përveç të apostrofuarve marrinë pjesë edhe Sabri Kiçmari, Gani Ukë Hoxha, Ismet Hajdar Cakiqi dhe Bedri Fetah Blakçori.
Me këtë rast merren vendime të rëndësishme. Pavarësisht fatit të mëtejmë të grupit prej shtatë vetave vendoset që me çdo kusht të vazhdohet rezistenca e armatosur.
Nga frika e daljes së situatës nga kontrolli ish-sistemi komunist i Jugosllavisë, bënë lirimin e kriminelëve ordinerë nga burgjet.
Këto grupe të shfrenuara të ndërsyera nga ushtria dhe policia serbo-sllave sillen në Kosovë, me çfarë dukshëm ngushtohet veprimtaria e gueriles së Llapit.
Andaj, kush ditë më herët e kush ditë më vonë me lot në sy e lëshojnë shtëpinë e Vehbiut dhe kalojnë në qytete të ndryshme të Zvicrës, përkatësisht të Gjermanisë.
Vehbiu që në shpirt e kishte çiltërsinë dhe humanitetin edhepse në moshë gjatë shpërthimit të Luftës në Kosovë, të viteve 1998-1999, në Bashkinë lokale të Vendenisit, kryen funksionin e udhëheqësit të Mbrojtjes Civile.
Prapë shtëpia e tij sikur në vitet e mëhershme bëhet strehë e parë e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës-Zona Operative e Llapit.
Salih Bajram Rrahmani, bashkëluftëtarë dhe fqinjë i parë i Vehbiut, e vlerëson lart angazhimin e tij në shuarjen e ndasive.
Sipas, z. Rrahmani falë mençurisë së lindur të Vehbiut mënjanohet të vepruarit krye në vete, dhe rivaliteti partiak, krejt i panevojshëm për kohën.
Funksionimi si një trupë e vetme dhe harmonia e duhur ndër luftëtarë bëjnë që Bashkia e Vendenisit të jetë njëra nga Bashkitë me numrin më të vogël të të vrarëve në Llap.
Rrallë hasim një çift bashkëshortësh fjalëpakë si Vehbi dhe Emine Rushiti-Arbanashaj.
Ata duke vënë në rrezik edhe familjen e vet mbrojtën këta të rinj, e së bashku me ta edhe nderin e shumë llapjanëve.
Ky çift i mrekullueshëm sikur edhe vdekjen e bënë së bashku. Eminia më 21 korrik të këtij viti e ka mbushur motin e shkuarjes në amshim. E, Vehbiu vdiq papritmas dje, nga një sëmundje ende e padiagnostikuar.
Shpirti i tyre i bardhë dhe bamirës pastë si shpërblim nga Zoti parajsën!
ARIF EJUPI
