KRONIKË E NJË IKJE QË DHEMB…
Bota e Formula 1 vajton për ndarjen nga jeta të kampionit të Botës, Niki Lauda. Ish piloti i famshëm austriak, 3 herë kampion bote, u nda nga jeta në moshën 70 vjeçare:
“Me shumë dhimbje iu njoftojmë se Niki jonë ndërroi jetë të hënën paqësisht pranë familjarëve të tij”, lexohet në letrën e bërë publike për mediat.
Lauda ishte shtruar në një klinike zvicerane prej kohësh pasi ishte i sëmurë. Tetë muaj më parë Niki i ishte nënshtruar një transplanti në mushkri.
Niki Lauda është një personazh unik në botën e Formula 1, një pilot që i shpëtoi të paktën dy herë vdekjes së sigurt, një pilot që përjetoi një djegie thuajse totale në Nuremberg, shenjat e se cilës e shoqëruan gjatë gjithë jetës, 4 herë pësoi fraktura të mëdha në trup, Lauda konsiderohej një i pavdekshëm në Formula 1.
Në karrierën e tij fantastike, Lauda numëron 25 GP të fituara, 24 pole position, 54 herë është ngjitur në podium. Për herë të parë u shpall kampion në vitin 1975 me Ferrarin. Vitin pasues pësoi atë aksident të tmerrshëm në Nuremberg, por me një kurajo të madhe u rikthye sërish në pistë dhe në vitin 1977 u shpall për herë të dytë kampion bote me Ferrarin. Lauda u tërhoq nga piloti për t’u rikthyer sërish më pas, në vitin 1984 kompletoi tripletën e titujve duke u shpallur kampion me McLaren.
NJË SHETITJE ME SHQIPTARIN NIK(I)OLLA LAUDA(R)I
Nga biseda me Kristo Zharkalliun
Kristo Zharkalliu është një emigrant i vjetër. Në fillim vitet 60-të Ai sfidoi grykat e kallashnikovëve, të ftohtit, pjerrësitë e thepisura dhe honet e maleve dhe u vendos në Athinë. Jeta e tij është një enciklopedi e gjallë. Pena e tij (ai shkruan bukur) është një pasuri që pak e njohin. Tregimet e tij janë kaq të gjalla dhe jetësore, sa të duket vetja protagonist i radhës së parë…
Një ditë, tek po pinim nga një gotë raki tek “tuneli” vendtakimi ynë, e ngacmova, se po nuk e ngacmove “thesi” i tij nuk hapet.
“- Do të na tregosh sot një përrallë”! – i them.“
“- Përrallë?! Unë nuk tregoj përralla, tregoj vetëm të vërteta, tregoj për ato gjëra që i kam parë, i kam ndjerë në shpirt, i kam jetuar. Përralla i tregoj vetëm mbesës time, Kristinës…
“ Diç më the një ditë për Niki Laudën, për takimin me të…
“ Së pari dua të të them se atë nuk e quajnë Niki Lauda, por Nikolla Laudari. Është shqiptar e bir shqiptari. Rrënjët i ka në Lavdar të Beratit e degët në Austri.
Së dyti, dua të të them se takimi me të është kaq real sa takimi me ty…”
“Vetëm kaq? – mundohem t’i zgjidh grykën thesit të kujtimeve të tij pafundësisht të gjera.
Dhe “thesi“ hapet…
Me Niki Laudën, po përdor emrin publik të tij, kam një histori që duket si përrallë. Nuk besoj të ketë sportdashës automobilash në botë që të mos ketë dëgjuar për pilotin legjendar, “austriakun“ Niki Lauda. Për shumë vite ky njeri kishte hyrë në legjenda, sepse sa herë merrte pjesë në garat automobilistike e kishte të sigurt vendin e parë.
“Kur u njohët me Niki Laudën?”
“U njoha në Vjenë, në fillim të viteve tetëdhjetë. Më habiti popullariteti dhe respekti që gëzonte në kryeqytetin austriak. Më ngjante se pas historisë perandorake të së kaluarës, krenari e ditës për austriakët ishte Niki Lauda. Kudo, në hyrje të restoranteve, bareve e lokaleve të tjera publike shikoje stenda me fotografi të pilotit të famshëm, ku me krenari thuhej se “Këtu ka ngrënë Niki Lauda! Këtu ka pirë Niki Lauda! Këtu ka vallëzuar Niki Lauda! Këtu ka shkelur…”
“Pse kishit shkuar në Vjenë?“
“Kisha shkuar në një takim që bëhej me albanologë. Më duhej të udhëtoja të nesërmen pasdite për në Zurih, por nuk kisha siguruar biletë avioni. Të dëshpëruar, me një mik timin shqiptar, me Ilirin, ia kishim shtruar në një restorant me pulë të pjekur e me birrë. Ishte verë dhe lokali ishte i mbushur plot. Tek po pija birrë, vura re se mbi gotë ishte stampuar fotografia e Nikit.
“Po ky nuk na ndahet asgjëkund? – thirra i dëshpëruar. Ose Niki Laudën ose Moxartin do të takojmë kudo! Akoma edhe në çokollata!”
Iliri u hodh përpjetë. Goditi me dorë ballin dhe thirri i entuziazmuar.
“Eureka! Si nuk e mendova më parë?”
E shikova si guak, si të vinte nga Marsi.
“E njeh? – pyeta pamundur ta besoj.
Si e njeh ti Nikin? Nuk e di ti që e mban veten si njohës i gjithçshkaje? – mu hakërrua. Niki Lauda është shqiptar.”
Sigurisht, nuk e besova. Ai më la në shoqërinë e birrës dhe iu drejtua një telefoni në banak. U kthye pas pesë minutash dhe, pasi e rrëkëlleu me fund gotën e birrës, tha:
“Do të na presë nesër në mëngjes në zyrën e tij“.
Si e mbushi përsëri gotën me birrë dhe shoi me buzë shkumën, vazhdoi…
“Niki Lauda quhet Nikolla Lavdari dhe është nga Lavdari i Beratit. Mban për mbiemër vendin e të parëve. Ka lindur në prill të vitit 1949 këtu në Austri dhe ka nënshtetësi austriake. As unë nuk e dija se është me origjinë shqiptare. E mësova nga një i afërm i imi nga Berati. Ai më shkruante që t’i them Nikit se një kushëri i tij e kërkonte dhe nëse ishte e mundur ta takoja ose t’i kërkoja adresën. Me letrën në dorë i shkova në zyrë, në shoqërinë ajrore që ka. Ishte e vështirë të takoheshe me bosin, ndaj i thashë sekretares se isha një i afërm i tij nga Shqipëria. Kësisoj, besoja se do të më dërgonte nga kisha ardhur. Kur u hap dera pashë kasketën e tij dhe shikimin plot kureshtje të shqipos.
“Ju jeni ai shqiptari?“ – më pyeti gjermanisht.
“Unë jam – i thashë pa u besuar syve dhe zërit”. Më dha dorën dhe më tregoi derën e zyrës, ndërsa sekretarja më shikonte me ndrojtje sikur të kishte frikë se nuk më kishte trajtuar mirë. Më foli thjesht, duke më thënë me keqardhje se shumë pak dinte shqip, dhe kjo, tha, jo për fajin tonë, se vendi ynë – kështu tha – ”vendi ynë” i ka mbyllur dyert, duke mos lejuar të kemi asnjë kontakt… Kështu u bëmë miq. E kam njohur edhe me shqiptarë të tjerë. Kemi dalë disa herë e kemi ngrënë bashkë. Ai përpiqet të mësojë sa më shumë shqip.
“Kjo ishte historia e Ilirit me Nikin. Po e juaja?“
“Unë digjesha nga dëshira për ta njohur. Gjithnjë kisha pas dëshirë të njihesha me shqiptarë të veçantë, të njohur në botë, madje, po të më thoshte dikush se Don Karleone ishte shqiptar (që tek e fundit ishte), unë do të vrapoja ta njihja. E veçanta më josh. Të nesërmen, korrekt si gjithnjë, erdhi e më mori Iliri në hotel “Kongres”. Pas një gjysmë ore arritëm në zyrën e Nikit. Na priti tek dera. Me Ilirin u përqafua, kurse mua më shtrëngoi fort dorën. Vura re se në zyrë nuk kishte njerëz të tjerë dhe atëherë u kujtova se ishte e diele dhe se ai kishte ardhur enkas për ne. Pasi pimë kafen karakteristike vjeneze, ai tha:
“Meqenëse sot është e diele, mendova të shëtisim, të shohë miku Vjenën dhe të hamë diku jashtë. Mos kini ndonjë punë? Pastaj pyeti nga jam dhe kur i thashë se banoja në Athinë, sikur e humbi pak qejfin. “Kam ardhur shumë herë në Athinë, – tha, sepse ortaku im i parë në shoqërinë ajrore ishte grek”.
Më vonë mësova se kishte pasur një histori aspak të këndshme me ortakun grek. Si pimë kafenë zbritëm me një ashensor të madh në thellësi të tokës ku kishte parkingun e makinave. Hapi derën dhe na ftoi të hyjmë në një mercedes, jo të ri, por të mirëmbajtur. E ngiste makinën me një kujdes fantastik. Nuk ecte më shumë se tetëdhjetë kilometra në orë. Shumica e shoferëve që kalonin e përshëndesnin me dorën lart.
“Kështu ecën gjithnjë? – e pyeta.”
“Jo, jo gjithnjë, qeshi. Mos harroni se iu afrova treqind kilometrave në orë. Mirëpo, kur jam në rrugë, më pëlqen të ec ngadalë, të sodis pamjet, njerëzit. Njeriu, deri në tetëdhjetë kilometra në orë e ka në duart e veta makinën, e manovron si të dojë. Pas tetëdhjetë kilometrave nuk e ka më në dorë, të komandon ajo”.
Ecnim dhe merakun e kisha tek bileta, tek takimi albanologët gjermanë. E pyeta me kujdes.
“Qetësohu, më tha. Na kalon fjala për një biletë. Apo do të të dërgoj në Zurih me një nga avionët e mi?“
Si kaluam nëpër disa bregore të pyllëzuara nga ku dukej Vjena dhe Danubi si në pëllëmbë të dorës, na çoi në një vend ku ishte ngritur një hidrocentral prej të cilit merrte dritë Vjena. Më shpjegoi se turbinat ishin vendosur në thellësi të lumit, që të mos cenohej madhështia e rrjedhjes së tij. Disa vite më vonë, mes një grupi albanologësh, do të shihja se si ishin vendosur turbinat dhe si jepte dritë hidrocentrali i Komanit. Në mesditë na çoi në një restorant kinez…
Kështu, duke biseduar kaluam atë ditë të nxehtë vere. Niki përpiqej të thoshte ndonjë fjalë shqip. Qeshte me shpirt kur shqiptonte ndonjë fjalë gabim. Kur mbaruam i kërkoi garsonit kinez të na sjellë disa kartolina e fotografi të lokalit dhe disa shkopinj me të cilët hanin kinezët. Ai ia plotësoi menjëherë dëshirën. Kartolinat dhe shkopinjtë i ruaj ende në një sirtar bashkë me relikte të jetës sime. Kur arritëm në qendër të qytetit, falënderimeve tona dhe kërkesës që të na jepte kohë për të shkuar në aeroport, – iu përgjigj duke qeshur.
“Do të pimë kafe më parë!”- tha prerë.
Atij njeriu ishte e pamundur t’i kundërshtoje. Të impononte me një buzëqeshje. Si pimë kafen na tha të futemi në makinë.
“Do t’u çoj unë në aeroport”.
Kundërshtimeve tona ai iu përgjigj, duke qeshur me zemër.
“Të dini një gjë, – tha. Kjo ka qenë një ditë e veçantë për mua. Kalova disa orë të bukura me dy bashkatdhetarë, pa telashe e pa strese. Mos kujtoni se ju bëra ndonjë favor të madh. Një biletë për mua s’ka rëndësi. Mund të gjej kudo dhe kurdo. Shërbim i bën dikujt kur e bën me vështirësi. Do të jem i lumtur t’ju takoj përsëri“
Nuk e takova herë tjetër…
Abdurahim Ashiku
Marrë nga libri “Njerëz që i dua” vëllimi i parë, f. 246-250
