(Bisedë me krijuesen Anjeza Dielli, me banim në Oslo të Norvegjisë)
Nga: Prof. Murat Gecaj, publicist e studiues
1. Përshëndetje, mike Anjeza dhe shprehi kënaqësinë, që po e zhvillojmë, bashkë, këtë bisedë të shkurtër… Së pari, cilat janë kujtimet nga fëmijëria, me prindërit tu dhe pastaj nga shkollimi etj.?
– Ju falënderoj për kohën dhe hapësirën, që më jepni, me këtë bisedë, profesor Murati! Mund të them që çdo gjë, e cila më kujtohet nga femijëria ime, është shumë e bukur. Ndoshta, ato përjetime të vegjëlisë, njeriu i kujton më lehtë, me nostalgji dhe e më bukur, nga sa kanë qenë në realitet. Por unë isha një fëmijë me fat. Jam rritur shumë mirë e me dashuri të pakufizuar nga prindërit, por dhe e rrethuar nga gjyshërit, prej të cilëve ruaj kujtime të paharruara.
Një gjë shumë të bukur dhe të veçantë, që mbaj mend nga mosha e fëmijërisë sime, në Pojan të Korçës, është ardhja e pranverës, kur çelnin lulet shumëngjyrëshe. Kishim një oborr të madh e aty mami im vendoste një govatë me ujë, që të ngrohej nga dielli. Në më të mirën e rasteve, uji bëhej si i vakur, pra pak i ngrohtë. Pastaj, merrte lulet e pemëve (kumblla, dardha dhe çfarëdolloj luleje tjetër, që sapo kishin çelur) dhe me lante me to!
Pra, unë e prisja verën, e larë me ujë dielli dhe lule pemësh, të sapoçelura.
Gjithashtu, kam mjaft kujtime nga gjyshërit dhe gjyshet, se pushimet i kaloja tek ata. Shumë dashuri e shumë ngrohtësi kam në shpirt prej tyre!
Ndërsa figura kryesore, që mbetet për mua si një pikë reference e gjithë atyre viteve, por dhe në vazhdim, ka qenë dhe është babai im. Ai ka ditur të më flase në heshtje dhe ka ditur të më tregojë dashuri, veç me një shikim dhe një fjalë të vetme.
Me pas, me prindërit e mi dhe dy vëllezërit, emigruam në qytetin e Selanikut të Greqisë. Siç dihet, fillimi ka qenë i vështirë për të gjithë. Por, më pas, çdo gjë shkoi mirë. Jeta ime atje, megjithëse në emigracion, mund të them se ka qenë shumë e bukur, plot mbresa e kujtime të paharruara. Mbasi kreva liceun e përgjithshëm, filluan vitet e studimeve në degën e shkencave politike, shoqëruar me veprimtari të ndryshme dhe mbresëëlënëse. Ishte një botë e re, shoqëri e re dhe, ato katër vite, sikur i kam jetuar me një frymë!
Të gjitha këto, që tregova më lart, kanë lënë gjurmë të pashlyera në kujtesën time. Prandaj dhe më kanë frymëzuar shumë, në tërë krijimtarinë poetike të mëvonshme.
2. Kur jeni vendosur në atë qytet skandinav, pra në Oslo të Norvegjisë dhe çfarë vështirësishë përjetuat, për t’u sistemuar dhe përshtatur: me klimën, njerëzit, punën etj.?
– Kemi katër vite, që jetojmë në Oslo. Siç është e kuptueshme, fillimi ka qenë i vështirë. Ndërsa sistemimi ishte pak më i thjeshtë, për shkak te legjislacionit të këtij shteti demokratik. Po dhe për shkak se ishte hera e dytë, që ne emigonim në një vend tjetër të huaj.
Ajo, që më pëlqen më tepër, në Norvegji, është natyra magjike dhe mënyra, se si e përjetojnë dhe e shijojnë norvegjezët atë. Si njerëz, janë të sjellshëm me njëri-tjetrin dhe emigrantët, por jo kaq të hapur, sa ne balkanasit.
3. Tashmë, është diçka e bukur të krijosh, sidomos në poezi…Kur të lindi kjo ndjenjë dhe cilat ishin poezitë tua të para, a i kujton dhe a i ke ruajtur ato?
– Poezia, për mua, është diçka që më zbukuron çasstet, kur e shkruaj, në letër ose kompjuter. Pastaj, çfarë është ajo, që mbetet nga ky frymezim, vlen ose jo, këtë nuk mund ta di as mund ta vlersoj unë. Por, ama, e di, se ajo që shkruaj, del thellë nga brenda meje.
Poezitë e para nuk i kam ruajtur,fatkeqësisht! Por mbaj mend që kisha shkruar një poezi për duart e gjyshit tim dhe e kam ruajtur në kujtesën time, si diçka të bukur, që me solli mjaft kënaqësi shpirtërore.
4. Kam parë te profile yt, në Fb, se ke publikuar tri vëllime poetike…Cilët janë ata, për çfrë flasin dhe me kë bashkëpunove, për botimin e tyre?
– Botimi im i parë ka qenë një vellim me poezi, i botuar nga “Ombra GVG”, Tiranë, me titullin, “Pemët flasin përcart”. Janë poezi, që mësojnë të ecin, që presin të rriten, brenda meje.
Vëllimi i dytë është në gjuhën greke, nga Shtëpia Botuese “Alde”. Ka qenë një bashkpunim shumë i mirë me punonjsit e saj. Më pas, vitin e kaluar, doli në qarkullim libri im i tretë me poezi, nga SHB “Toena”, Tiranë, me titullin në shifra, “77” . Mund të them që rrugëtimi i këtyre librave është shumë i ngadaltë. Po rendesi ka që keta ndodhen në “jetë”…
Poezitë e mia kanë tematika të ndryshme. Kështu, shkruaj për: dashurinë, natyrën, bukurinë fizike e shpirtërore të njeriut, për kohën dhe hapësirat e saj etj…
5. Ke botuar dhe një novelë, në gjuhën greke…Cila është përmbajtja kryesore e saj?
– Po, siç e përmendët më parë, kam botuar dhe një novelë e cila titullohet “Pema, në krevatin tim”. Bëhet fjalë për një vajzë, e cila ndihet e vetmuar dhe ndjen që nuk e kupton askush. Ajo gjetur rrugëzgjidhje që të jetojë e mbyllur, në një dhomë. Aty ka një dritare, libra, një krevat dhe në mes të tij, një pemë. Kështu, i jeton stinët dhe kohën: duke fjetur e duke folur, duke jetuar me një pemë…derisa, një ditë, e gjen dashurinë e shumërkuar.
6. Katër libra nuk janë pak…Po, si janë pritur ata nga lexuesit? A janë përuruar ata dhe a është bërë ndonjë vlerësim ose a është shkruar, në shtyp a internet?
– E përmënda dhe pak më lart, se librat shkojnë drejt lexuesit me hapa shumë të ngadaltë… më ngadalë se një breshkë(ha,ha,ha). Këtë gjë, besoj, e keni vërejtur edhe ju, në Shqipëri. Por rëndësi ka që, ndoshta, një ditë do të arrijnë në duart e tij. Unë ndjehem e lumtur, që këta libra janë në ” jetë” dhe, tani për tani, vetëm kjo gjë është e mjaftueshme.
Kujtoj këtu që, libri me poezi” “77”, u përurua në nëntorin e vitit të kaluar, në kryeqytetin Tiranë, ku isha e pranishme. Sigurisht, u ndjeva mirë, si me pjesëmarrjen e kolegëve, miqëve e dashamirësve të letërsisë, po dhe për fjalët, që u shprehën aty, për krijimet e mia. Prandaj, gjej rastin këtu, që t’i falënderoj të gjithë ata, përzemërsisht! Gjithashtu, Albert Varaj ka botuar në shkrim për krijimtarinë time.
Sa për vlerësime tjera, nuk besoj që ka patur. Sepse, kur botohen kaq shumë libra, është normale që librat e mi të jenë veç një “pike uji”, në oqeanin e gjithë librave, që publikohen!
Disa poezi të miat publikohen në faqet e Internetit “Dritarja online”, me Azem Osmanin dhe te portali atunispoetry.com, me Agron Shelen, në Belgjikë, të cilët i falënderoj!
7. Thamë më lart, se jeni larguar tash sa vjet nga vendlindja, familjarisht…Si e përjetoni këtë fakt, pra emgraconin dhe si i mbani lidhjet tuaja me Shqipërinë?
– Besoj se të gjithë, që janë larguar nga Shqipëria, kanë nostalgji dhe duan të këthehen, ndoshta, një ditë. Edhe unë e mendoj të njëjtën gjë… Pra, ëndërroj që të kthehem përsëri, në Atdheun tim…
Lidhjet me Shqipërinë i kemi shumë të forta, pra të pandërprera. Kështu, vijmë çdo vit atje, informohemi përmes TV dhe lexojmë përditë, çfarë ndodh aty. Shohim kohën dhe, kur vërejmë ndryshimin me Oslon, do dëshironim që të ishim aty, për pak… diell!( ha,ha,ha).
8. Po i kthehemi edhe një herë temës së krijimitarisë poetike…Kam venë re se ti vazhdon të shkruash poezi dhe të publikosh, sidomos në Internet. Kur parashikon ta botosh librin e radhës, me ato ose poezi tjera të reja?
– Krijoj pandërprerje, se vërej që ka diçka brenda meje, që fillon e jeton, kur e shkruaj dhe e nxjerr jashtë vetes… Shkruaj poezi, sepse e kam nevojë të shprehi ndjenjat e mia, por dhe përjetoj kënaqësi shpirtërore. Mund të përmendi këtu ndonjë poezi, që kam krijuar kohët e fundit, si: “Zbres, në buzët e tua”, “Jemi meteor dhe qiellin e kemi në sy”, “Me frymën e ditës” ose “Gjymtyrët u pagëzuan”…
Por besoj që kam shumë rrugë, ende për të bërë brenda meje dhe për të zbuluar poezi të tjera… Pra, nuk e di, se kur do vijë në ” jetë” libri tjetër. Por, si zakonisht, them që dy vjet ose, më saktë, një herë në dy vjet është kohë e mire dhe e mjaftueshme, për t’u “fermentuar” poezitë… (ha, ha).
9. Në bisedat e zhvilluara me krijuesit, jorrallë, ndodhë që mbetet diçka pa u thënë…Po ti, a mos ke “harruar” ndonjë gjë (ha,ha) dhe dëshiron ta shprehësh tani, në mbyllje të bashkëbisedimit tonë?
– Nuk kam diçka të veçantë, që të shtoj…Veç, ju falënderoj, prof. Murati, për kohën dhe mundësinë e zhvllimit të kësaj bisede!
– Edhe unë, të falënderoj përzemërsisht, mike poete Anjeza Dielli, për përgjigjet tua korrekte dhe ju uroj çdo gjë të bukur, që dëshironi, si për veten dhe familjen tuaj të nderuar…Po kështu, për të ardhmen, dëshiroj e shpresoj, që të keshë krijimtari poetike, sa më të bukur dhe të pëlqyer nga lexuesit!
Tiranë-Oslo, 10 prill 2017
