Shkruan Nafi Çegrani
Ky është një rrëfim i shkurtë, rrënqehtës dhe mjaft prekëse, storie e mahnitshme e njerëzve të mërguar që nuk pajtohen me humbjen, harresën, asimilimin. Por, jeta ka kahjet dhe rrugët e veta me baticat dhe zbaticat e saja. Personazhi ynë quhet Kreshnik Kalaja, ka lindur në Çegran të Gostivarit, në Maqedoninë Veriore. Ose të shkruaj mbi rrëfimet e burrit me mustaqe të zeza nga fshati Kranj i Prespes i cili sot jeton në Melbourne të Australisë. Ose të shkruaj për jetën dhe brengën, mallin dhe adhurimin e mësuesit të dikurshëm nga Struga, Nazmi Demishahut i cili ka vite dhe dekada që jeton dhe vepron në Paterson të Njuxhersit në SHBA.
I pari kishte vite e vite që vuajti dënime burgu me një proces të inskenuar që nga viti 1981. I dënuar me vdekje pushkatim, por falë Zotit mbeti gjallë dhe sot jeton në vendlindjen e tij në Çegran.
I dyti jeton i mallëngjyer dhe me adhurimin e frikshëm të sistemit të shkuar komunist kur ishte i pëndjekur, dhe sot mban kujtime si një ëndërr e haruar !
Një tjetër tregon rrefejzën tek profili në fb, për historinë dhe jetën e fshatit të tij, Ostrecin. Në afërsi me qytetin e Alfabetit të Manastirit , të cilin nuk e ka vizituar nga mosha 12 vjecare, pra, gati qe 44 vjet!
Askush nuk pret që shumëçka të ketë ndryshuar, fshati është i harruar nga të gjithë! Ose, tanimë duket i sprazur fare, ashtu siç duket edhe Çegrani, Forina, Çajla, Debreshi, Toplica, Negotina e Pollogut, Gradeci, Bogovina, e të mos përmend fshatrat e rrethinave të tjera të Zajazit, Veleshtës, të rrethinave të Tetovës, Kumanovës etj. të gjithë të rinjët janë larguar nëpër meridianet e botës për kafshatën e gojës dhe egzistencë. Në fshat kanë mbet vetëm pleq e njerëz të lodhur nga hallet dhe dertet e jetës, nga skamjet që ua kanë bërë shteti dhe partitë në pushtet…
I desertuar nga një numër i madh i njerzëve që i lindi dhe i rriti, gjeneratë pas gjenerate, brez pas brezi, koha dhe ëndërra i ushqeu, i mësoi por edhe u zhgënjyen… Këtë kurrë nuk mund ta harroj as unë Kreshnik Kalaja!
Tanimë, në Çegran rrugët duken të zbrazura, të gjithë ikën, siç thotë populli, kah sytë këmbët! Të gjithë morën rrugët e botës, never to Return Again !
Hhhhmmm… sa e tmerrshme dhe e çuditshme është jeta dhe fatumi tragjik i shqiptarit !
… E të mos përmendim ata të cilët u shpërgulen me qindra mijëra shqiptar dhe familje të tyre në Turqi sipas planit ogursi dhe famkeq të Çubriloviqit apo të Rankoviqit, duke lënë vartrat dhe vendlindjen shkretë, arat djerrinë! Dhe, numër i pa besushëm në Turqi që nuk dihen as edhe sot e sot, se shumica prej tyre janë deklaruar si “turq” e disave nuk u duhet nami nëpër botë…! Disa qindra Familje në Amerikë, Kanada dhe Australi, dhe pothuajse, e njejta masë shqiptarësh sot gjenden nër shtetet e Europës perëndimore, sidomos në Zvicër e Gjermani, në Franë, Belgjikë, Holandë, Shtetet Skandinave dhe Austri.
Natyrisht, ata që u larguan i ka kapur Asimilimi i pa shmangshëm, dhe historinë e tyre shumë të dhimshme nuk e dokumetoj askush deri më sot, nuk shkruajtën për këtë fenomen as shkrimtarët, apo gazetarët e ndonjë publicist që mund të merret me këtë çështje të dhimbëshme!
Në fund, edhe Asip Demiri e poston një poezi nostalgjike të Andon Zako Çajupit, ku poeti i mallit për At-Mëmëdhe flet për dashurinë dhe mallëngjimin që njerëzit e kanë për Vatanin dhe Tokën e tyre ku u ka rënë koka….
* * *
Anton Zako Çajupi
MËMËDHEU !
Mëmëdhe quhetë toka
ku më ka rënurë koka,
ku kam dashur mëm’e atë,
ku më njeh dhe gur’ i thatë
ku kam pasurë shtëpinë,
ku kam njohur perëndinë,
stërgjyshët ku kanë qënë
dhe varret q’i kanë vënë,
ku jam rritur me thërrime
ku kam folur gjuhën time,
ku kam fis e ku kam farë,
ku kam qeshur, ku kam qarë,
ku rroj me gas e me shpres,
ku kam dëshirë të vdes.
( Vijon ) N.Ç.
