Driton Smakaj
KAPITULLI I DHJETË
7 Mars 1998
Kishte dy ditë të plota, që luftimet në Prekaz të Drenicës vazhdonin. Prekazi ishte rrethuar nga forca të mëdha ushtarake e policore serbe. Helikopterët fluturonin mbi hapësirën qiellore jo vetëm të Prekazit, por pothuajse të tërë Drenicës. Fytyrat e njerëzve, nëpër rrugët e fshatrave përreth ishin të ngrysura, plot mllef. Njerëzit silleshin vërdallë e nuk gjenin dot ndonjë rrugë për t’i dalë në ndihmë Prekazit. Një grup i vogël burrash nga fshati Abri, morën pushkët dhe me traktor u nisën drejt Prekazit. Kur arritën afër fshatit Marinë e që është ngjitur me magjistralen Skënderaj – Drenas, u ndeshën me forca të shumta serbe, tanksa e autoblinda.
Të fillosh me traktor një betejë kundër tanksave, s’ishte gjë tjetër, veçse një vdekje e sigurt. Nuk mund të ishte betejë lufte. Ndërkohë, një pjesëtar i uniformuar i UÇK-së do i këshillonte burrat e Abrisë të ktheheshin mbrapa, sepse UÇK-ja është në organizim e sipër. Ai u kishte thënë:
– Lufta veçsa ka filluar. Do na duheni në ditët në vazhdim… veç a jeni të gatshëm për luftë.
– Prekazasit janë kushërinjtë tonë he burrë… ata po digjen e na po kqyrim prej shpatit. Ahmed Delia ka luftue me sakicë për kojshi t’vet. – tha njëri që rrinte ulur në rimorkion e traktorit.
Bisedat me pjesëtarin e uniformuar të UÇK-së vazhduan edhe për disa minuta të tjera, ndërsa të shtënat e shumta të armëve të rënda vazhdonin në Prekaz. Burrat do të binden të kthehen në shtëpi, pasi pjesëtari i UÇK-së u kishte premtuar që në Abri do formohen së shpejti grupet ushtarake të UÇK-së. Dhe vërtetë ashtu do bëhej vetëm pak ditë më pas. Ndër të parët që do t’u bashkohej forcave të UÇK-së, do të ishte Ahmet Smakiqi. Ai nuk i kishte harruar torturat barbare ndaj tij. Ahmeti kishte thënë që ishte i gatshëm të vdiste për lirinë e brezave që vijnë, të vdiste për dinjitetin njerëzor dhe për dashurinë ndaj atdheut!
Mali ishte rritur e me kohën edhe babai i tij ia kishte arritur të zgjeronte pak shtëpinë. Kishin bërë edhe një odë të vogël ku mund të prisnin edhe mysafirët. Në këtë ditë, kur luftohej në Prekaz, Mali rrinte në odë pothuajse tërë kohën. Saherë që vinin dritat, sepse më shumë kohë nuk kishte rrymë elektrike, sesa kishte, ai ndizte televizorin dhe dëgjonte lajmet se çka po thuhej për Prekazin. Nuk i interesonte asgjë tjetër. Duke dëgjuar lajmet, në televizionin e okupuar të Prishtinës, spikerja e famshme që të gjithë i thoshin Hajrije Spikerica, lajmëroi që Adem Jashari ishte vrarë nga forcat policore në Prekaz. Mali ishte i vetëm në odë e kur dëgjoi këtë lajm, bërtiti si i çmendur: JOOOOOOOOOOO. Pastaj mbeti si i shtangur, i skuqur nga forca e zërit që bërtiti. Një emocion dhembjeje e përshkoi në trup dhe filloi të qante. Qau me lot, e lotët nuk i fshinte. I binin faqeve ngadalë, si dy lumenj, takoheshin në fundin e mjekrës dhe pikonin në tepihun e kuq të dyshemesë. Nëna Zymrije që ishte në oborr e kishte dëgjuar zërin e fortë të të birit dhe erdhi e mbushur frymë, deri te dritarja e odës:
– Ç’ka u ba o Mal?
– Po thonë lajmet se e kanë vra Adem Jasharin, oj nanë! – tha këto fjalë mes lotëve Mali.
Edhe Zymrija filloi të qante: – Zot n’dorë tande’ – foli si me vete ajo dhe ofshani në vetvete. Shihej turbullimi shpirtëror i saj dhe pasiguria për ditët që po vinin. Mali e mbylli televizorin dhe pa thënë ndonjë fjalë tjetër doli nga oda.
– Ku po shkon o Mal? – pyeti nëna.
– Po dal te arat nanë. Vij dikur.
– Mos u vono shumë biri nanës. – tha ajo.
Mali kishte dalë tashmë jashtë dyerve të oborrit dhe nëna nuk e dëgjoi, që ai tha se nuk do vonohej. Mori rrugën drejt arave, nëpër atë rrugë të dheut e që në atë mëngjes marsi, ishte ende e lagësht. I bëri përshtypje një gjurmë që i ngjante gomave të biçikletës, por ishin pak të gjëra. Me vete mendoi „janë gjurmë të motorit’. Në lagje askush nuk kishte motor, ndërkohë që vetëm disa kishin biçikletë.
Ecte ngadalë drejt arave, e në të njëjtin drejtim kishte shkuar edhe motori. Pasi kaloi rreth 100 metra rrugë, pa një pikë të kuqe në tokë, jo larg gjurmëve të gomës së motorit. U përkul poshtë, me gishtin tregues preku pikën e kuqe dhe e kuptoi që ishte gjak. Ecte mendueshëm dhe në mendje i rrinte vetëm Adem Jashari. E dinte mirë, që Ademi lëvizte shpesh mes fshatrave të Drenicës me motor. Në shtator të vitit 1995 e kishte parë vetë, me sytë e tij Ademin me motor, ndërsa kalonte nëpër Abri, e në trup kishte të varur një armë të shkurtër, një automatik.
– A është e mundur, o Zot… që Ademi vetëm është plagosur… e unë e preka gjakun e plagës së tij? – mendonte e shpresonte Mali, ndërsa i alarmuar në shpirt, shpejtonte hapat duke ndjekur gjurmët e motorit. Pas një kohe pa edhe një pikë gjaku, e më pas edhe një tjetër, ndërsa i shpejtonte hapat edhe më shumë Mali. Kur arriti tek një kryqëzim i rrugëve, aty ku njëra rrugë të çonte drejt Lamës së Rrafshtë, ndërsa tjetra drejt Shpatit të Dardhave, ndërsa rruga e drejtë e cila shfrytëzohej vetëm nga kafshët dhe këmbësorët, të çonte tek krojet e malit dhe në mal. Motori, apo motoristi kishte zgjedhur rrugën e këmbësorëve që të çonte në mal, një rrugë plot gurëza, dhe absolutisht e kalueshme vetëm për këmbësorë. Askush në jetë nuk kishte hyrë në atë rrugë me motor ndonjëherë, e madje as me biçikletë.
Mali i shpejtoi hapat edhe më, e përcillte gjurmët e motorit. Meqë rruga ishte me gurëza, gjurmët dalloheshin gjithnjë e më pak, apo diku diku nuk vëreheshin fare. Për një moment, Mali mendoi se motori ishte zhdukur diku, apo kishte fluturuar. Pas disa hapave pa edhe një pikë gjaku, e kur e preku dukej shumë e freskët, sikur të kishte rënë para pak sekondave. Filloi të shikonte mes shkurreve të vogla që ishin aty pranë. Kishte filluar tashmë pjesa malore dhe sa më shumë hapa që bënte, aq më shumë drunj e shkurre kishte. Jo shumë larg nga një krua me ujë të freskët, një burrë ishte shtrirë dhe kishte drejtuar revolen drejt Malit:
– Mos u ofro! – urdhëroi burri.
Mali u shtang e nuk lëvizi asnjë centimetër. Megjithatë e shikoi drejt në sy burrin e plagosur. „Nuk qenka Adem Jashari” – mendoi me vete dhe vazhdoi të shikonte sytë e një burri të plagosur e që djersët i shkonin gurrë ballit. Burri kishte një plagë në kraharor, në anën e djathtë, e një plagë në këmbën e majtë. Këmba dukej e lidhur, kështu që gjaku me siguri i pikonte nga kraharori. Edhe pse ishte vetëm një 19-vjeçar, Mali nuk u frikësua nga arma që burri i plagosur e mbante drejt tij. Të dy shkëmbyen shikimet për disa çaste, e përmes syve arritën një pikë besimi.
– A ke besë djalosh? – foli burri i plagosur e në zërin e tij ndihej edhe dhimbja e plagës.
– Të besës jemi, he burrë! – tha Mali. Ndërsa burri i panjohur e uli revolen poshtë, e afroi pranë këmbës së majtë, aty ku e kishte plagën. Revolen e mbante me dorën e majtë. Ishte vetëm kjo dorë që kishte ende pak forcë, ngase plaga në kraharorin e djathtë sikur ia kishte paralizuar edhe dorën.
– Mirë, pra. Motorin merre dhe dërgoje në përrua… mbuloje me çka të mundësh që të mos gjendet nga askush. – tha burri i plagosur e që në çdo moment, edhe sikur ndjente një ligështim më shumë në forcën e trupit. Humbja e gjakut sikur bënte punën e vet.
Mali sikur mori një urdhër. E kapi motorin, i cili ishte një motoçikletë për rrugë malore. Ishte pak i rëndë, por jo edhe aq sa të mos e dërgonte disa dhjetëra metra. E dërgoi në një përrua mes shkurreve, e mbuloi me dushk të thatë dhe i vuri sipër edhe disa drurë të thyer. Vetëm nëse dikush do hulumtonte shumë, përndryshe me syrin e lirë nuk vërehej. Pas rreth gjysmë ore, Mali i djersitur u kthye tek burri i plagosur, që rrinte i shtrirë mes shkurreve.
– Më ndihmo djalosh! – foli burri i panjohur dhe mori qëndrim të ngrihej në këmbë.
– Mal e kam emnin. – tha Mali dhe e kapi për krahu. Burri i panjohur zgjati dorën e tij mbi krahun e Malit dhe filloi të ecte teposhtë në një rrugicë këmbësorësh, që mezi i zinte të dy. Ecën disa dhjetëra minuta e djersët e ballit u shkonin të dyve gurrim.
Burri i panjohur kishte një vend të caktuar në mes të malit, e që ishte i njohur nga vendasit me emrin ‘Gropa e Arushës‘. Sigurisht që në të kaluarën arinjtë kanë qenë banorë të këtyre maleve. Në atë pjesë ishte një shpellë e vogël, ku mund të hynin ndoshta edhe tre veta, por nuk do ndiheshin rehat. Të lodhur e të djersitur, Mali me burrin e panjohur hynë brenda ngadalë. Aty ishte një çantë ushtarake, të cilën burri i panjohur e hapi menjëherë, nxori një shishe me Whisky dhe një pako të vogël me gjëra që shërbejnë për ndihmën e parë në rast plagosjesh apo lëndimesh trupore. I shqeu pantallonat te këmba e majtë dhe shpalosi plagën. Gjaku i kullonte.
Mali vetëm shikonte dhe fshinte me dorë djersët e veta. Burri i panjohur e fshiu plagën e këmbës me një fashë të bardhë, i hodhi pak alkool, që sigurisht i shkaktoi një dhimbje të madhe, sepse lëshoi dy britma të forta edhe pse në gojë mbante një fashë të bardhë për të neutralizuar zërin, pastaj e lidhi plagën me një fashë tjetër të pastër.
– Tash që e shikove çfarë bëra me këmbën… e njëjta duhet bërë me plagën tjetër në kraharor… por nuk e bëj dot vetë… duhet ta bësh ti Mal! – tha burri i panjohur dhe ngadalë hoqi rrobat nga trupi.
Mali ndjehej në siklet, nuk kishte parë kurrë në jetë plagë të tilla që pikonin gjak, plagë plumbash. E shikonte me kureshtje trupin e burrit të panjohur që kishte muskujt aq të strukturuar, si muskujt e komandove nëpër filma. E në fakt burri i panjohur ishte një komando i vërtetë, një ushtarak me profesion, një agjent i stërvitur për mendje dhe për luftë.
Ai e mbante fashën në gojë, ndërkohë që Mali i hodhi alkoolin në plagën e kraharorit. Plumbi e kishte marrë nga mbrapa, pak nën kraharor dhe i kishte dalë tejpërtej në gjoks. Kishte depërtuar krejtësisht vetëm nëpër muskulin e asaj pjese të trupit, por aty ku kishte dalë plumbi, kishte shkaktuar një të çarë rreth dy centimetra e që pikonte gjak. Kur Mali i hodhi alkool në këtë pjesë, burri i panjohur gati sa nuk e humbi vetëdijen. Shtrëngonte me dhëmbë fashën që mbante në gojë dhe mundohej të mos bërtiste në kupë të qiellit. Mali ia lidhi plagën e kraharorit ashtu siç ai diti më së miri. Nga këto momente u krijua një afërsi mes tyre, por nuk flisnin edhe aq me njëri-tjetrin. Bisedonin plagët me shpellën.
– Nga je he burrë? – bëri një pyetje Mali, e sikur donte të dinte më shumë rreth një luftëtari
– Mund të më thuash D11… nuk kam emër e as adresë… – foli ngadalë i plagosuri.
Mali e kuptoi që burri i panjohur kishte një arsye të fortë, që nuk prezantohej dhe nuk bëri më pyetje. Sikur u pajtua me heshtjen dhe vetëm priste, nëse vetë ai do thoshte ndonjë fjalë.
– Mal… ma jep besën, që nuk do i thuash askujt, që ke takuar ndonjë njeri sot! – Nuk kuptohej nëse ishte një pyetje apo një urdhër nga burri i panjohur.
– Edhe me jetën time të betohem që nuk do i tregoj askujt. – tha prerazi Mali.
– As sot, as nesër… e as edhe pas njëqind vjetëve në paç jetë Mal! – foli prapë i plagosuri.
– As edhe njëmijë vjet, në qoftë nevoja. – foli bindshëm Mali.
– U mundova dje të depërtoja në Prekaz… ta gjeja të gjallë Ademin. – foli i plagosuri me një zë plot emocion. Buza i dridhej e sytë sikur i mbylleshin nga lodhja.
– Po… nuk munda të arrij atje, o Mal… nuk munda.
Lotët e tradhtuan dhe i rrodhën nëpër faqe, e Mali u afrua afër dhe ia shtrëngoi dorën. Ky shtrëngim duarsh ishte ngushëllimi i vetëm në atë shpellë të vogël. Pas pak sekondave, burrin e plagosur do e zinte gjumi me lot në faqe. Ndërsa Mali do nxirrte nga çanta edhe një batanije që ishte aty dhe do e mbulonte atë, që të mos ftohej nga të ftohtët e shpellës.
