🇦🇱 Jani Kondo, ishte udhëheqës Epirotas me nacionalitet shqiptar dhe me fe ortodoksë. Shqiptar ortodoksë nga Epiri (apo Çamëria) që e çliroi Beogradin. Simboli i Beogradit një shqiptar me plis. Kondo Bimbaşi, çlirimtarë i Beogradit.
Sipas mediave serbe, më në fund u zbulua një “tradhti” e skulptorit të famshëm kroat, Ivan Meshtriviq, i cili në përmendoren e njohur të “Fitimtarit të Beogradit“ (Beogradski Pobednik) e kishte skulpturuar një shqiptar me plis, me shqipe ne duar dhe shpaten e madhe.
Sipas tyre, ky ishte një mashtrim i madh që i është bërë popullit serb.
Kjo përmendore me dekada të tëra e ka fshehur mashtrimin e madh, që trimi me shikimin e tij drejt Cerit, ishte një shqiptar me plis. Mediumi serb “Dveri srpske” shkruan se Ivan Meshtroviqi jo vetëm që kishte punuar kundër serbëve, por edhe në gjithë këtë tollovi ishin të përzier edhe Josip Broz Tito, Alojz Stepinac, komunistët, ustash, Njegoshi etj.
“Arsyeja themelore për ndërtimin e shtatores, e cila para Luftës së Dytë Botërore është quajtur “Fitimtari i Kosovës” nuk ishte, sipas tyre, që ai të bëhet simbol i Beogradit, por të bëhet një përmendore dedikuar çlirimit përfundimtar të Serbisë nga Turqia, dhe si e tillë u zbulua më 7 tetor 1938 në një lartësi të caktuar në tarracën e Kalemegdanit”.
Mediat serbe vazhdojnë që Ivan Meshtroviqi, skulptor i njohur kroat, shok i mirë i ustashit Stepinac, pas luftës, si mysafir i Titos në Brione, e merr lejen dhe paratë për ndërtimin e përmendores së trimit të panjohur në Avalë të Beogradit, e cila më shumë duket si varrezë faraonësh se të paraqesë të përvuajturin, trimin serb në histori.
Meshtroviqi e ka ditur që në Histori Beogradin nga turqit e kanë çliruar shqiptarët (çeta e Kondo Bimbashit) si shtetin e parë Serbë e kanë formuar shqiptarët në krye me Karagjorgjen.
JANI KONDO SHQIPTARI, ÇLIRIMTAR I BEOGRADIT
Një rrugë e vogël që gjendet në qendër të Beogradit, vetëm pesë minuta larg
Sheshit të Republikës, fsheh rrëfimin për një miqësi dhe aleancë të dikurshme serbo-shqiptare, dhe heshtjen e fshehjen e sotme të asaj miqësie.
Po, të shkojmë me rend. Para rreth dhjetë vjetëve krerët e atëhershëm të qytetit në qendrën e ngushtë të qytetit, nën emërtimin e rrugëve, vendosën edhe mbishkrimet që kalimtarëve u japin shënimet bazike për personin emrin e të cilit e mban ai kalldrëm.
Këto tablo me dukje të këndshme, për dallim nga udhëzuesit dygjuhësorë, qëllimi i tyre evident është që turistët dhe të huajt t’i njoftojnë me përmendoret historike të qytetit, kanë vetëm tekst në alfabetin cirilik, andaj dhe u ofrohen para së gjithash për dobinë dhe arsimimin e popullatës lokale. Kështu, veç tjerave, edhe Rruga e Kondos e mori mbishkrimin me këtë përmbajtje:
Pikërisht kjo sintagma nismëtare i krishterë në ushtrinë turke e ndan Kondon nga qytetarët e tjerë të merituar. Si ta kuptojmë këtë shprehje? A do të thotë kjo se krerët e qytetit e kanë të afërt këndvështrimin se në fillimin e shekullit të nëntëmbëdhjetë nuk ishte me vend që të flitet për identitetin kombëtar, apo se në Perandorinë Osmane identiteti i të paislamizuarve reduktohej në përcaktimin shoqëror-fetar (raja, të krishterët vs. turqve).
Nuk mund të jetë, meqë në këtë tekst të shkurtër dallojmë etnonimet – ushtria turke dhe serbe, ndërsa te kjo e dyta qartë po renditen të gjithë kryengritësit e tjerë të merituar dhe bartës të emrave të rrugëve (njësitë bibliografike vërtetoni në një shëtitje nëpër Dorqol dhe Vraçar). Mundësia tjetër do të ishte supozimi që për të krishterët në ushtrinë turke nuk është e përshtatshme të flitet si serbë.
Por, as kjo nuk mund të jetë e saktë, sepse në narracionin kolektiv si serbë i konsiderojmë edhe ata që kanë luftuar në ushtrinë turke (mjafton t’i kujtojmë të krishterët në ushtrinë turke në mesjetë, sikur Marko Kraleviqin, Konstantin Dragashin, Stefan Lazareviqin, e të tjerë).
SHQIPTARËT SI ÇLIRIMTARË TË BEOGRADIT
Andaj, qëllimi sintagmës i krishterë në ushtrinë turke nuk është në atë që diçka të zbulohet apo të informohet, por që të fshihet dhe heshtet nacionaliteti i Kondos (thënë më mirë, kombësia apo prejardhja etnike). Petrit Imami, në librin e tij kapital, në tri vëllime, Serbët dhe Shqiptarët ndër shekuj, për Kondo Bimbashën thotë se ka qenë komandant i “çetës së ‘epirotëve’, shqiptar ortodoks nga Epiri”.
Madje edhe historianët me orientim nacionalist, siç është Vladimir Stojançeviq, i cili në librin e tij të botuar nga ASSHA më 1994, shqiptarët i quan arbanas dhe thotë: “prej beqarëve mes kryengritësve serbë ishte Kondo-bajraktari, arbanas ortodoks nga kufiri i Toskërisë dhe Epirit” dhe shton se me Kondon tek serbët kanë kaluar edhe “më shumë bashkëvendës të tij”.
Bashkëkohësi i këtyre ngjarjeve, Llazar Arsenijeviq Batallak, dëshmon: “Njoha shumë të krishterë në mesin e këtyre bullgarëve, greko-arnautëve, cincaro-arnautëve, të cilët, kur Gushanci shkoi nga Beogradi, mbetën në mesin e serbëve…”.
Duhet qartësuar këtu rolin historik të Kondos dhe rëndësinë e “kalimit” të tij.
