Albin Kurti dhe Isa Mustafa ranë dakord për një qeveri koalicioni në fillim të shkurtit. Kjo tani po shkërmoqet. /Foto: APA / AFP
Ambasadori i Trumpit, Grenell, për dialogun mes Kosovës dhe Serbisë dëshiron të bëjë një marrëveshje me çdo çmim. Kryeministri i ri kosovar Albin Kurti, po e pengon në rrugën e tij…
ANALIZA
Adelheid Wölfl, DerStandard.at, 20 Mars 2020 – Përktheu: Arben Çokaj
Aksioni duket se është planifikuar për një kohë të gjatë. Qeverinë duan ta hedhin në erë kuadrot e vjetër të partisë kosovare LDK, e cila është në qeveri me partinë Vetëvendosje (VV), që nga shkurti. “Krahu i dinozaurit“, siç quhet rrethi pas shefit të LDK-së Isa Mustafa, tani duket se ka pasur sukses. Fillimisht, Ministri i Brendshëm i LDK-së, Agim Veliu kishte kundërshtuar drejtimin e përgjithshëm të qeverisë dhe dëshironte të impononte një gjendje të jashtëzakonshme për shkak të krizës së koronavirusit. Kryeministri Albin Kurti më pas e liroi atë të mërkurën. Tani pjesë të LDK-së duan të paraqesin një mocion mosbesimi ndaj qeverisë. Koalicioni midis LDK-së dhe VV-së është tashmë drejt fundit. Sepse mocioni i mosbesimit me siguri do të marrë shumicën.
Në fakt, nuk bëhet fjalë për krizën e koronavirusit apo gjendjen e jashtëzakonshme, por që “krahu i dinosaurit” të LDK-së është nën ndikimin e të dërguarit amerikan Richard Grenell, i cili ishte porositur nga Presidenti i SHBA, Donald Trump për të negociuar një marrëveshje midis Kosovës dhe Serbisë. Grenell, i cili ishte ambasador në Gjermani, është aq i padëshiruar në Berlin, saqë u bë një përpjekje për të instaluar diplomatin dhe politikanin sllovak Miroslav Lajčák, si një të dërguar të BE-së për Kosovën dhe Serbinë, për të parandaluar marrëveshjen e Grenell.
Grenell përdor krizën e virusit
Por Grenell tani po përdor krizën e koronavirusit për të qetësuar gjërat. Javën e kaluar, ish Ministri i Jashtëm i Kosovës Skënder Hyseni nga LDK u takua me të në Shtetet e Bashkuara. Nga atje u kthye shumë shpejt. Grenell padyshim dëshiron ta rrëzojë qeverinë Kurti, në mënyrë që ai të mund të zbatojë shpejt marrëveshjen midis Presidentit serb Aleksandar Vuçiq dhe Presidentit kosovar Hashim Thaçi, i cili ka qenë në pjesën e prapme të dhomës për vite me radhë.
Grenell thuhet se ka ushtruar presion ndaj qeverisë kosovare gjatë krizës së Coronas.
Në dy vitet e kaluara, lobistë të shumtë – përfshirë Austrinë – janë përfshirë në nxitjen e këtij plani jo transparent dhe famëkeq. Grenell ka të bëjë kryesisht me Presidentin amerikan Donald Trump, i cili është i vendosur të tregojë një sukses të politikës së jashtme para zgjedhjeve të vjeshtës. Prandaj Grenell mendohet të sjellë një marrëveshje “historike” midis Kosovës dhe Serbisë. Sidoqoftë, kjo nuk është e mundur me kryeministrin aktual Albin Kurti në një të shpejtë dhe veçanërisht në mungesën e transparencës. Për sa i përket përmbajtjes, Kurti kurrë nuk do të lejonte një shkëmbim të zonës bazuar në kritere etnike – siç duan lobistët rreth Trump – si pjesë e marrëveshjes.
Takohen Grenell, Thaçi, Vuçiq dhe Kushner
Më 4 mars, Grenell, Thaçi dhe Vuçiq u takuan me dhëndrrin e Trump, Jared Kushner dhe këshilltarin e sigurisë kombëtare të Donald Trump, Robert O’Brien në Shtëpinë e Bardhë. Marrëveshja, e cila mund të sigurojë që një pjesë e territorit të Kosovës duhet të kalojë nën Serbi, nuk u shërben interesave të Kosovës ose kosovarëve përtej përkatësisë së tyre. Por Thaçi, një ish komandant i Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, mund të shantazhohet për shkak të luftës së tij të kaluar. Nuk mund të përjashtohet mundësia, që ai të përfundojë në Gjykatën Speciale të Krimeve të Luftës.
Gazetarja kosovare me ndikim, Jeta Xharra, së fundmi, e pyeti Presidentin me një letër të hapur: “A është e vërtetë që ju jeni intervistuar nga Gjykata Speciale të paktën një herë në Prishtinë dhe një herë në Vjenë? A keni ndonjë koment rreth kësaj, se ju mund të pranoni çdo kompromis me Serbinë, jo për përmirësimin e marrëdhënieve midis Kosovës dhe Serbisë, por që të shpëtoni veten nga akuzat e Gjykatës Speciale?”
Qëllimi i Grenell: heqja e tarifave
Letra, natyrisht, mbeti pa përgjigje. Sidoqoftë, Grenell ndërmori hapat e ardhshëm, megjithëse ai cicëroi se askush nuk dëshironte të “vepronte shpejt” dhe se nuk do të kishte “punë të mëdha”. Ai bëri gjithçka për të hequr së pari tarifat 100 përqind të mallrave serbe, që ishin vendosur nga qeveria e vjetër kosovare për të parandaluar shkëmbimet territore me bazë etnike, siç u pajtuan Thaçi dhe Vuçiq. Serbia po kërkon që tarifat të hiqen përpara se të arrihet një marrëveshje e mundshme.
Kurti, ndoshta kryeministri i parë në Kosovë, i cili nuk mund të shantazhohet nga SHBA, vetëm dëshiron të heqë gradualisht tarifat, nëse Serbia gjithashtu ndryshon politikat e saj. Kjo politikë tani del para në rrugën e Grenell, Thaçi dhe Vuçiq. Kjo është arsyeja pse Grenell dhe Thaçi tani po përfitojnë nga kriza aktuale e koronavirusit. Nëse gjendja e jashtëzakonshme shpallet në Kosovë, presidenti merr kompetenca shumë më tepër për të thënë dhe Kryeministri Kurti frenohet.
SHBA i bënë presion Kurtit
Shaun Byrnes, një diplomat në pension i SHBA-së, që drejtoi misionin amerikan në Kosovë në vitet 1998 dhe 1999, kohët e fundit shkroi shumë qartë për synimet e Grenell dhe Thaçit: “Uashingtoni kërcënon të hakmerret me tërheqjen e trupave amerikane, dhe Thaçi po përfiton nga presioni në rritje i SHBA-ve mbi Kurtin, për të shkaktuar shkatërrimin e qeverisë së tij“. Jo vetëm që kërcënimet e tërheqjes së trupave të NATO-s, por javën e kaluar Shtetet e Bashkuara mbajtën 50 milion dollarë pagesa ndihme për Kosovën, që të hiqen tarifat.
Disa vëzhgues kanë kohë që flasin për shantazhin. Në çdo rast, është e qartë se qytetarët kosovarë nuk janë informuar në mënyrë transparente për të gjitha këto procese dhe janë tashmë në tension për shkak të krizës së koronavirusit. Krahu reformator në LDK, nën kryetaren e Kuvendit Vjosa Osmani është kundër përfundimit të koalicionit me Kurtin, por nuk mund të mbizotërojë.
Qeveria e re për marrëveshjen e Grenell
Politologu Arben Hajrullahu nga Universiteti i Prishtinës thotë: “Për momentin ekzistojnë të paktën dy LDK të ndryshme midis të cilave ekziston një luftë për pushtet“. Në çdo rast, mund të pritet që qeveria nuk do të jetë në gjendje të vazhdojë për shumë kohë pas votës së mosbesimit dhe se Presidenti Thaçi më pas do t’ia dorëzojë mandatin e qeverisë LDK-së. Kjo ndoshta do të formonte një koalicion të ri me PDK-në e Thaçit – ashtu siç dëshiron Grenell për të kaluar marrëveshjen.
Kancelarja gjermane Angela Merkel, e cila vitet e fundit ka penguar një marrëveshje, që përfshin një shkëmbim territor me bazë etnike kundër vullnetit të administratës Trump, zhvilloi një konferencë me video me Vuçiq të Mërkurën. Merkel mirëpriti gatishmërinë e Presidentit serb për të hyrë në një dialog tregtar të ndërmjetësuar nga BE midis Serbisë dhe Kosovës. Me sa duket po përpiqet të kthejë BE-në në një rol më të rëndësishëm në dialog, gjithashtu për të parandaluar një marrëveshje të rrezikshme nga Grenell.
Rrezik i madh nga ndryshimet e kufirit
Ndryshimet e kufijve ose përpjekjet për të ndryshuar kufijtë bazuar në kriteret etnike gjithmonë kanë çuar në luftëra, vuajtje të mëdha njerëzore dhe zhvendosje në Ballkan. Sidoqoftë, nacionalistët etnikë në Ballkan, të cilët mund të shantazhohen për shkak të historisë së tyre të luftës, ende dëshirojnë ndryshime të tilla kufitare. Sidoqoftë, Kosova është krijuar si një shoqëri multi-etnike. Hajrullahu sqaron: “Si serb, ashtu edhe shqiptarët dhe të gjithë etnonacionalizmat e tjerë, pra, kanë një problem me shtetin e Kosovës“. (Adelheid Wölfl, 19 Mars 2020)
