Shkruan: Fahri XHARRA
O zot ! i thash vetit duke lundruar virtualisht nëpër bregdetin kroat, po kush janë ata që pa fije fytyre e mohojnë trashëgimin lire tek shqiptarët ? Kush mundohet të na i shkëpus lidhjet tona stërgjyshore, është vetëm në anën e djallit; të djallit të madh mohues dhe mashtrues të historisë sonë të lashtë.
Unë nuk e gjeta Lumbardhën, ajo ishte aty, ajo ishte që nga koha e Bronzit dhe e Hekurit; zoti e di, ndoshta e me siguri edhe më herët.
Gjatë historisë këtu kanë gjetur strehim popujt e ndryshëm me kultura të ndryshme. Në bazë të hulumtimeve të reja na del që banorët e parë ishin yllirët ( ilirët) që jetonin këtu që gjatë kohës së Bronzit dhe asaj të hekurit… Sot mund të gjeni shumë toponime gjeografike në tokat shqiptare me e emrin Lumbardhë.
(Throughout its history, Lumbarda was a region combining various nations and cultures. Based on current research, the first inhabitants were the Illyrians, ruling the island during the Bronze and Iron Age. Their artifacts can be found in the graves and strategic stone stacks, concentrated primarily on the western areas of Lumbarda. Today you can find many geographical toponyms with the name Lumbardhë in Albania and Kosovo.)
Faktet dhe artefaktet ilire gjinden kudo në Lumbarda dhe në rrethinen e saj.
“Psephizma Lumbardhe” ruhet në Muzeun Arkeologjik të Zagrebit. Aty shkruhen në detaje të gjitha çështjet e kolonizimit të kolonizimit nga grekët në marrëveshje me përfaqësuesit e ilirë local, Pilit dhe të birit Dazit. (establishing the settlement on the basis of a prior agreement with the representatives of the local Illyrii, Pil and his son Daz.)
Pra Psefizma, është dokumenti më i vjetër i ndarjes së regjionit në parcela. Dokumenti është i shek. 4 -3 BC kushihet marrëveshja në mes të grekëve romak dhe Pilit dhe të birit të tij Diazit- ilirët lokal. (Lumbarda Psephisma, the Oldest Document about the Division of Land Parcels in Croatia from the Beginning of the 4th or 3rd Century BC”.)
Por, kolonizimi grek ishte fillimi i përfundimit të epokës ilire në ishullin Korçulla, ngase ajo ra në duar të romakëve pas sulmit romak të Oktavianit në vitin 35 pr Kr.
Shekujt në pyetje, mileniumet përgjigjen për emrin shqip të një qytetëse që ende quhet Lumbardha ( Lumbardha ) në ishullin Korçulla të Kroacisë.
Lumbarda ka histori të lashtë, por ne shqiptarët nuk do të kemi kohë ta shijojmë atë pjesëz të saj që na bën të krenohemi me gjuhën; trashëgimi e pamohueshme.
Referencat që na orientojnë:
-J. J. Wilkes/The Journal of Hellenic Studies, Vol. 123, (2003), pp. 251-253-Jstor Archives -Miljenko Šolarić & Nikola Solaić (University of Zagreb) (December 2009).
“Lumbarda Psephisma, the Oldest Document about the Division of Land Parcels in Croatia from the Beginning of the 4th or 3rd Century BC”. Cartography and Geoinformation.
Croatian Cartographic Society. 8 (12). Retrieved 2012-02-27. – KORCULA – HISTORICAL SURVEY – Wilkes, J. J. The Illyrians, 1992, p. 120, ISBN 0-631-19807-5, Page 160 -Studi sulla grecità di occidente By Lorenzo Braccesi – An Inventory of Archaic and Classical Poleis: An Investigation Conducted by The Copenhagen Polis Centre for the Danish National Research Foundation by Mogens Herman Hansen, 2005, Index
