Jeruzalemi, ka qëndruar në qendër të jetës kombëtare dhe shpirtërore të popullit hebre që kur mbreti David e bëri atë kryeqytet të mbretërisë së tij në 1003 pes. Qyteti mbeti kryeqyteti i dinastisë Davidike për 400 vjet, derisa mbretëria u pushtua nga Babilonasit.
Gjatë historisë së tij të gjatë, Jeruzalemi është sulmuar 52 herë, kapur dhe rimarrë 44 herë, rrethuar 23 herë dhe shkatërruar dy herë. Pjesa më e vjetër e qytetit u vendos në mijëvjeçarin e 4 para Krishtit, duke e bërë Jeruzalemin një nga qytetet më të vjetra në botë.
Klajd Kapinova
Kush jeton në Jeruzalem dhe ambasadat e huaja?
Përafërsisht 850,000 njerëz jetojnë në kryeqytetin e shtetit ebrej Jeruzalem: 37% janë arabë dhe 61% janë hebrenj, sipas institutit të pavarur të mendimit Jerusalem.
Popullsia hebraike, përfshin rreth 200,000 hebrenj ultra-ortodoksë, me pjesën tjetër të ndarë përgjithësisht midis hebrejve fetarë zionistë dhe sekularë. Nga popullsia arabe e qytetit, 96% janë myslimanë; 4% tjetër është i krishterë.
Mbreti Solomon, sipas Biblës, ndërtoi tempullin e parë të hebrenjve në këtë majë mali rreth vitit 1000 para Krishtit, vetëm për ta shkatërruar atë 400 vjet më vonë nga trupat e komanduara nga mbreti babilonas Nebukadnetsari, i cili, dërgoi shumë hebrenj në internim.
Rrethimi i Jeruzalemit, bllokada ushtarake romake e qytetit ndodhi gjatë Revoltës së Parë Çifute. Rënia e qytetit shënoi përfundimin efektiv të një fushate 4-vjeçare, kundër kryengritjes hebraike në Judaea. Romakët shkatërruan pjesën më të madhe të qytetit, përfshirë Tempullin e Dytë.
Gjatë periudhës romake, në vitin 70 pas Krishtit, Tempulli i Dytë u shkatërrua, së bashku me Jeruzalemin, nga ushtria e Titit. Kjo ishte gjithashtu periudha kur Jezu Krishti ishte në Jeruzalem… Ai u kryqëzua rreth 40 vjet para shkatërrimit të qytetit.
Megjithëse tempulli përmendet si një institucion i vetëm këtu, është e rëndësishme të theksohet se tempulli i Jeruzalemit u rindërtua të paktën tre herë në antikitet.
Më 14 maj 1948, Babai i Kombit (Father of the Nation) David Ben-Gurion (David Gruen 1886-1973), Kryeministër i Izraelit (1948-1953, dhe 1955-1963), Ministër i Mbrojtjes (1948-1953 dhe 1955-1963) dhe kreu i Agjencisë Hebraike, shpalli krijimin e Shtetit të Izraelit. Presidenti i 33-të SHBA-së Harry S. Truman (1884-1972) njohu kombin e ri në të njëjtën ditë.
Cilat vende kanë ambasadat e tyre në Jeruzalem? Ato janë: Belgjika, Franca, Greqia, Italia, Spanja, Suedia, Turqia, Mbretëria e Bashkuar. Së shpejti do të hapen ambasadat e shteteve: Bahreini (Tel Aviv), Bolivia, planifikoi të rihapë ambasadën, e cila u mbyll në 2009, pas rinovimit të marrëdhënieve diplomatike në 2019, Kosova (Jeruzalem), Malavi (Jeruzalem), Marok (Tel Aviv), Sudan (Tel Aviv). Ambasadat e reja në Jeruzalem sot janë ajo e Guatemalës, Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
Misionet diplomatike në Izrael janë ambasada dhe konsullata të huaja në Izrael. Tani ndodhen 89 ambasada në Izrael, në Tel Aviv dhe Jeruzalem. Përveç një ambasade, disa vende mbajnë gjithashtu një konsullatë në qytete të tjera, duke përfshirë Eilat, Haifa ose Jeruzalem. Në praktikën diplomatike, konsullatat nuk konsiderohen si misione diplomatike, duke kërkuar, për shembull, akreditim tek presidenti i vendit ebrej.
Më 6 dhjetor 2017, Presidenti i Shteteve të Bashkuara, Donald J. Trump njoftoi se ambasada amerikane në Izrael do të zhvendoset në Jeruzalem. Vendimi u bë më 14 maj 2018.
Në prill 2018, Guatemala njoftoi se ambasada e tyre do të lëvizte në Jeruzalem. Brazili, ka reflektuar në lëvizjen e Ambasadës në Jeruzalem, gjithashtu, së bashku me Hondurasin, Hungaria, Moldavia dhe Rumania. Ambasada e Paraguait ishte vendosur shkurtimisht në Jeruzalem në 2018, por u kthye në Tel Aviv pas disa muajsh.
Që nga shtatori i vitit 2020, disa vende veprojnë me ambasada në Izrael në Jeruzalem, megjithëse me një zotim të vogël, për të bërë lëvizjen, 12 vende veprojnë Konsullata Nderi, të akredituara në Izrael (Jeruzalem) dhe 9 vende veprojnë konsullata në Jeruzalem, të akredituara për Bregun Perëndimor dhe Gaza Rripa, që nuk konsiderohen si misione diplomatike në Izrael, por ndodhen brenda kufijve komunalë të Jeruzalemit.
Disa vende të tjera, kanë hapur zyrat zyrtare të Tregtisë dhe Mbrojtjes dhe degët e ambasadave të tyre, të tilla si Hungaria dhe Australia. Të tjerët, janë zotuar të bëjnë këtë veprim, duke përfshirë Armeninë, Ugandën, Ruandën dhe Serbinë.
Së fundi partitë politike europiane nacionaliste po njohin Jeruzalemin si kryeqytetin ligjimor të shtetit të Izraelit. Njohja e Jeruzalemit nga Presidenti amerikan Donald J. Trump, ka marrë disa mbështetje të fuqishme europiane nga politikanët patriotë. Presidenti çek Milosh Zeman tha se përgjigjja evropiane ishte frikacake. Geert Wilders, udhëheqësi i partisë nacionaliste hollandeze Partia për Liri, tha se “të gjitha vendet që duan lirinë duhet të zhvendosin ambasadën e tyre në Jeruzalem” dhe pohoi mbështetjen e tij për një Jeruzalem të pandarë. Heinz Christian Strache, udhëheqësi i Partisë Austriake të Lirisë, në mënyrë të ngjashme deklaroi dëshirën e tij për të zhvendosur ambasadën austriake në Jeruzalem. Përfaqësues nga 32 vende ishin të pranishëm në hapjen e ambasadës, duke përfshirë anëtarët e Bashkimit Europian, si: Austri, Republikën Çeke dhe Rumani.
Vendbanimi i lashtë i Qytetit të Paqes
Nga burimet e lashta historike emri Jeruzalem etimologjizohet në mënyrë të ndryshme, për të nënkuptuar, gjetur apo vendosur një gur themeli të Perëndisë Shalem. Asokohe në pellgun e Lindjes së Mesme, Perëndia Shalem, ishte perëndia origjinale e tutelës, që i perket periudhës historike të bronzit, me të cilën matet lashtësia e hershme e qytetit të Paqes.
Shalim ose Shalem, ishte emri i Zotit të Muzgut në fenë kananite, emri i të cilit bazohet në të njëjtën rrënjë S-L-M nga e cila rrjedh fjala hebraike Paqe (Salam ose Shalom, në arabishten moderne dhe hebraishten).
Sipas burimeve historike, ndër shekuj emri në fjalë u ofrua kështu etimologjizimeve të tilla, si: “Qyteti i Paqes”, “Vendbanimi i Paqes”, “Banesa e Paqes” (“themeluar në siguri”), apo alternuar si “Vizioni i Paqes” nga disa autorë antikë të krishterë.
Kështu emri Yerushalayim, i referohet faktit që qyteti fillimisht ishte vendosur si qendër banimi antik mbi dy kodra. Për këtë historisë së Qytetit të Paqes, i vjen në ndihmë shpiegimi permes Biblës Hebraike dhe burimeve të pasura historike hebraike.
Kësisoj del se forma Yerushalem ose Yerushalayim, për herë të parë shfaqet në Bibël, në Librin e Joshua-s. Nga nëna histori, mësojmë, se emri është një kombinim i dy emrave të bashkuar nga Zoti, Yireh (“vendi i qëndrimit”, emri i dhënë nga Abrahami, në vendin ku ai planifikoi të sakrifikonte djalin e tij) dhe Shalem (“Vendi i Paqes”, emri i dhënë nga kryeprifti Shem).
Duke pasur parasysh pozicionin qendror të qytetit si në nacionalizmin hebre (sionizmin) ashtu edhe në nacionalizmin palestinez, selektiviteti i kërkuar për të përmbledhur rreth 5,000 vjet histori të banuar, shpesh ndikohet nga paragjykimi ideologjik ose prejardhja.
Në këtë rast, nacionalistët izraelitë ose hebrenj, mbështetin të drejtën për qytetin bazuar në indigjenitetin hebre në tokë, veçanërisht origjinën e tyre dhe prejardhjen nga izraelitët, për të cilët Jeruzalemi është kryeqyteti mitik i tyre, dhe etjen e tyre për kthim në origjinën fillestare.
Në të kundërt, nacionalistët palestinezë pretendojnë të drejtën për qytetin bazuar në praninë dhe prejardhjen prej kohësh të palestinezëve modernë nga shumë popuj të ndryshëm, që janë vendosur ose jetuar në rajon gjatë shekujve.
Të dy palët pretendojnë se historia e qytetit është politizuar nga tjetra, për të forcuar pretendimet e tyre relative ndaj qytetit edhe pse kjo dëshmohet nga fokusi i ndryshëm që shkrimtarët vendosin në ngjarjet dhe epokat e ndryshme në historinë e qytetit.
Duke iu rikthyer periudhës parahistorike, shohim se Kodra Jug-Lindore, e njohur gjithashtu si Qyteti i Davidit, është bërthama fillestare e Jeruzalemit historik. Atje, Burimi Gihon tërhoqi barinj të cilët fushuan pranë ujit midis 6000 dhe 7000 vjetëve më parë, duke lënë pas gjurmë me qeramika antike dhe objekte të tjera të lashta prej guri, gjatë periudhës kalkolitike ose bakrit (rreth 4500–3500 para Krishtit).
Kjo periudhë historike tregohet, kur Kanaani formoi pjesë të perandorisë egjiptiane (dinasti), në tregimet biblike, gjë e cila korrespondon me pushtimin e Joshua-s, ku pothuajse të gjithë studiuesit pajtohen se Libri i Joshua-s ka pak vlerë historike për Izraelin e hershëm.
Yerushalem ose Yerushalayim
Në Bibël, Jeruzalemi përcaktohet si i shtrirë brenda territorit të caktuar për fisin e Beniaminit edhe pse ai ishte i pushtuar nga Jebusitët. Davidi, thuhet se i kishte pushtuar këta në rrethimin e Jebus dhe e transferoi kryeqytetin e tij nga Hebroni në Jeruzalem, i cili, më pas u bë kryeqyteti i një Mbretërie të bashkuar të Izraelit dhe një nga disa qendrat e famshme të saj fetare.
Zgjedhja u diktua ndoshta nga fakti që Jeruzalemi nuk ishte pjesë e sistemit fisnor të Izraelit dhe kështu ishte i përshtatshëm për të shërbyer si qendra e konfederatës së tij. Opinioni është i ndarë nëse e ashtuquajtura Struktura e Gurit të Madh dhe Struktura e Shkallëzuar e Shkallës afër mund të identifikohen me pallatin e Mbretit David, ose daton në një periudhë të mëvonshme.
Rindërtimi i Tempullit të Solomonit, bazuar në tekstin biblik
Sipas Biblës, mbreti David mbretëroi për 40 vjet dhe u pasua nga i biri, Salomoni, i cili ndërtoi tempullin e shenjtë në malin Moriah. Tempulli i Solomonit (i njohur më vonë si Tempulli i Parë), vazhdoi të luante një rol kryesor në fenë hebraike si depo e Arkës së Besëlidhjes.
Me vdekjen e Solomonit, dhjetë nga Fiset Veriore të Izraelit u shkëputën nga Monarkia e Bashkuar, për të formuar kombin e tyre, me mbretërit, profetët, priftërinjtë, traditat në lidhje me fenë, kryeqytetet dhe tempujt në Izraelin verior. Fiset e jugut, së bashku me priftërinë Aaronide, mbetën në Jeruzalem, me qytetin që u bë kryeqyteti i Mbretërisë së Judës.
Kur Asirët pushtuan Mbretërinë e Izraelit në vitin 722 para Krishtit, Jeruzalemi u forcua nga një fluks i madh refugjatësh nga mbretëria veriore.
Jeruzalemi si kryeqyteti i Izraelit
Më 5 dhjetor 1949, Babai i Kombit ebrej Kryeministri i parë i Izraelit, David Ben-Gurion, shpalli Jeruzalemin si kryeqytetin e përjetshëm dhe të shenjtë të Izraelit, dhe tetë ditë më vonë specifikoi se vetëm lufta e kishte detyruar udhëheqjen izraelite “të vendoste selinë e Qeveria në Tel Aviv“, ndërsa për “shtetin e Izraelit gjithmonë ka pasur dhe do të ketë vetëm një kryeqytet Jeruzalemi i Përjetshëm“, dhe se pas luftës, përpjekjet kishin qenë në vazhdim për krijimin e kushteve për “Knesset… duke u kthyer në Jeruzalem“.
Kjo ndodhi me të vërtetë. Qysh nga fillimi i vitit 1950, të gjitha degët e qeverisë izraelite legjislative, gjyqësore dhe ekzekutive, vazhdimisht kanë banuar atje, përveç Ministrisë së Mbrojtjes, e cila ndodhet në HaKirya në Tel Aviv.
Në kohën e shpalljeve të kryeministrit Ben Gurionit dhe votimit pasues të Knesset të 24 janarit 1950, Jeruzalemi u nda midis Izraelit dhe Jordanisë, dhe kështu shpallja zbatohej vetëm për Jeruzalemin Perëndimor.
Ligji i Jeruzalemit si ligji themelor
Gjatë muajit korrik të vitit 1980, Izraeli miratoi Ligjin e Jeruzalemit si Ligjin Themelor. Kështu ligji e shpalli Jeruzalemin kryeqytetin “e plotë dhe të bashkuar” të Izraelit. Ligji i Jeruzalemit, u dënua nga bashkësia ndërkombëtare, e cila nuk e njohu Jeruzalemin si kryeqytetin e Izraelit. Në mënyrë absurde dhe të njëanshme Këshilli i Sigurimit i Kombeve të Bashkuara miratoi Rezolutën 478 në 20 gusht 1980, e cila deklaroi se Ligji i Jeruzalemit është “një shkelje e ligjit ndërkombëtar“, është “i pavlefshëm dhe duhet të shfuqizohet menjëherë“.
Kombet e Bashkuara të tejpolitizuar kaluan në ekstrem. Për më keq, vendet anëtare u thirrën të tërheqin përfaqësimin e tyre diplomatik nga Jeruzalemi. Pas rezolutës, 22 nga 24 vendet që kishin më parë ambasadën e tyre në Jeruzalem (Perëndimi) i zhvendosën ata në Tel Aviv, ku shumë ambasada tashmë banonin përpara Rezolutës 478. Kosta Rika dhe El Salvador ndoqën atë veprim në vitin 2006.
Sot dy shtete antare të OKB-së si Bolivia dhe Paraguai shtete ispanike të Amerikës Latine, i kanë dy ambasat e tyre të vendosura brenda kufijve të qytetit të Jeruzalemit. Ekzistojnë një numër i konsullatave të përgjithshme të vendosura në Jeruzalem, të cilët punojnë kryesisht me Izraelin, ose autoritetet palestineze.
Në vitin 1995, Kongresi i Shteteve të Bashkuara miratoi Aktin e Ambasadës së Jeruzalemit, i cili kërkonte, me kusht, që ambasada e saj të zhvendosej nga Tel Aviv në Jeruzalem.
Duke marrë këtë shkak historik më 6 dhjetor 2017 Presidenti i SHBA-së Donald John Trump zyrtarisht njohu Jeruzalemin si kryeqytetin e Izraelit dhe njoftoi synimin e tij për të zhvendosur Ambasadën Amerikane në Jeruzalem, duke përmbysur politikën e premtimeve boshe të dekadave të ish presidentëve të mëparshëm të Shteteve të Bashkuara Amerikës mbi këtë çështje.
Vendimi i tij shumë i drejtë u kritikua pa të drejtë nga shumë kombe të majta globaliste. Një rezolutë pa force ekzekutive, që dënon vendimin e SHBA-së u mbështet nga të 14 anëtarët e tjerë të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara, por ajo menjherë u vu vetoja nga SHBA, katër ditë më vonë më 18 dhjetor 2017. Rezoluta pasuese e OKB-së, e cila dënonte vendimin e SHBA-së u miratua në Asamblenë e Përgjithshme të Kombeve të Bashkuara, por u sfidua nga administrate Trump, që mbrojti me të drejtë vendimin e saj historic mbi Jeruzalemin. Ajo nuk kishte asnjë force vepruese.
Më 14 maj 2018, Shtetet e Bashkuara zyrtarisht zhvendosën vendndodhjen e ambasadës së tyre në Jeruzalem, duke transformuar vendndodhjen e tyre në Tel Aviv në një konsullatë formale. Për shkak të mungesës së përgjithshme të njohjes ndërkombëtare të Jeruzalemit si kryeqyteti i Izraelit, disa media jo-izraelite globaliste të majta përdorin Tel Avivin si kryeqytet të Izraelit.
Në muajin prill të vitit 2017, Ministria e Jashtme Ruse njoftoi se shikonte Jeruzalemin Perëndimor si kryeqytet të Izraelit në kontekstin e parimeve të miratuara nga KB, të cilat përfshijnë statusin e Jeruzalemit Lindor si kryeqyteti i shtetit të ardhshëm Palestinez.
Përkrahja pë qytetin e lashtë të Jeruzalemit po rritet. Më 15 dhjetor 2018, Australia njohu zyrtarisht Jeruzalemin Perëndimor si kryeqytet të Izraelit, por tha se ambasada e tyre në Tel Aviv do të qëndronte derisa të zgjidhej një rezolutë me dy shtete.
Pozicionet e Jeruzalem
Statusi i Jeruzalemit, në qarqet ndërkombëtare është mjaft i diskutueshëm, me kombet që mbajnë qëndrime të ndryshme se kush është shteti i tij i ligjshëm sovran, midis Shtetit të Izraelit dhe Shtetit të Palestinës.
Në veçanti, statusi i Jeruzalemit në diskutim sillet rreth asaj nëse Jeruzalemi në tërësinë e tij duhet të bëhet pjesë e Izraelit ose Palestinës, ose nëse duhet të ndahet me Jeruzalemin Perëndimor, që shërben si kryeqytet i Izraelit dhe Jeruzalemi Lindor, që shërben si kryeqytet i Palestinës.
Ka pasur gjithashtu thirrje, që qyteti të jetë nën autoritetin ndërkombëtar në vend të nën sovranitetin izraelit ose palestinez.
Jeruzalemi, ka qenë një pikë e ndezur për luftime intensive si rezultat i konfliktit të vazhdueshëm izraelo-palestinez dhe çështja e statusit sovran të qytetit ka shërbyer si një faktor kryesor përcaktues në zhvillimin e procesit të paqes Izraelo-Palestinez.
Kalaja e Davidit dhe muret osmane (shek. XVI-XIX)
Varri i Kopshtit në Jeruzalem ëshë një vend i ri i shenjtë i themeluar nga protestantët britanikë në shekullin e 19-të. Në vitin 1517, Jeruzalemi dhe rrethinat ranë në duart e turqve osmanë, të cilët përgjithësisht mbetën nën kontroll deri në vitin 1917.
Asokohe mësohet se Jeruzalemi, gëzonte një periudhë të begatë rinovimi dhe paqe nën sundimin e sultan Sulejmanit të Madhërishëm, duke përfshirë rindërtimin e mureve të mrekullueshëm rreth Qytetit të Vjetër.
Kësisoj gjatë gjithë sundimit osman, Jeruzalemi, mbeti një provincë, nëse ishte e rëndësishme nga pikëpamja fetare, dhe nuk ndiqte rrugën kryesore tregtare midis Damaskut dhe Kajros.
Libri i referimit në anglisht: “Historia moderne ose gjendja e tanishme e të gjitha kombeve”, e shkruar në vitin 1744, deklaroi se “Jeruzalemi konsiderohet ende kryeqyteti i Palestinës, edhe pse shumë i rënë nga madhështia e tij antike“.
Osmanët asokohe sollën shumë risi: sistemet moderne postare të drejtuara nga konsullatat e ndryshme dhe shërbimet e rregullta të skenave dhe karrocave ishin ndër shenjat e para të modernizimit në qytet. Në mesin e shekullit të 19-të, osmanët ndërtuan rrugën e parë të asfaltuar nga Jaffa në Jeruzalem dhe deri në 1892 hekurudha kishte arritur në qytet.
Këto vlera të civilizimit të kohës “vëllezërit” tanë islamë osmanë nuk i bënë asnjëherë për 600 vjet në tokën e Arbërit, edhe pse 39 vezira (ish kryeministra) të Perandorisë Xhihadiste (Kalifatiste) Islame Otomane ishin me origjinë arbërore shqiptare.
Me aneksimin e Jeruzalemit nga Muhamed Ali i Egjiptit në vitin 1831, misionet dhe konsullatat e huaja filluan të vendosnin një pikëmbështetje në qytet. Në vitin 1836, Ibrahim Pasha lejoi banorët hebrenj të Jeruzalemit të rivendosnin katër sinagoga kryesore, mes tyre edhe Hurva.
Një panorama e zymtë ndodhi në trojet e Arbërit për shumë shekuj të sundimit barbar islam. Në trojet e lashta etnike iliro – arbërore, osmanët shkatërruar të gjithë monumentet e lashta të dëshmisë së gjallë arkivore të historisë kombëtare dhe kristiane, duke bërë me gjak, shpat dhe kur’an deshqiptarizmin dhe de-kristianizmin dhe islamizmin e dhunshëm e vendit tonë…
Në Revoltën e Fshatarëve në mbarë vendin, Qasim al-Ahmad udhëhoqi forcat e tij nga Nablus dhe sulmoi Jeruzalemin, të ndihmuar nga klani Abu Ghosh, dhe hyri në qytet më 31 maj 1834. Të krishterët dhe hebrenjtë e Jeruzalemit iu nënshtruan sulmeve. Ushtria egjiptiane e Ibrahimit shpartalloi forcat e Kasimit në Jeruzalem muajin pasardhës.
Sundimi osman u rivendos në vitin 1840, por shumë muslimanë egjiptianë mbetën në Jeruzalem dhe hebrenjtë nga Algjeri dhe Afrika e Veriut filluan të vendoseshin në qytet në një numër në rritje.
Në vitet 1840 dhe 1850, fuqitë ndërkombëtare filluan një luftë tërheqjeje në Palestinë, ndërsa kërkonin të shtrinin mbrojtjen e tyre ndaj pakicave fetare të rajonit, një luftë e kryer kryesisht përmes përfaqësuesve konsullorë në Jeruzalem.
Sipas konsullit prusian, popullsia në vitin 1845 ishte 16,410, me 7,120 hebrenj, 5,000 myslimanë, 3,390 të krishterë, 800 ushtarë turq dhe 100 europianë. Vëllimi i pelegrinëve të krishterë u rrit nën osmanët, duke dyfishuar popullsinë e qytetit rreth kohës së Pashkëve.
Në vitet 1860, lagje të reja filluan të zhvilloheshin jashtë mureve të Qytetit të Vjetër, për të strehuar pelegrinë dhe për të lehtësuar mbipopullimin intensiv dhe kanalizimet e dobëta brenda qytetit. Përbërja e popullsisë Ruse dhe Mishkenot Sha’ananim u themeluan në vitin 1860, pasua nga shumë të tjerë që përfshinin Mahane Israel (1868), Nahalat Shiv’a (1869), Kolonia Gjermane (1872), Beit David (1873), Mea Shearim (1874), Shimon HaZadiq (1876), Beit Ya’aqov (1877), Abu Tor (vitet 1880), Kolonia Amerikano-Suedeze (1882), Yemin Moshe (1891) dhe Mamilla, Wadi al-Joz rreth kthesës së shekulli.
Në vitin 1867 një misionar amerikan raporton një popullsi të vlerësuar të Jeruzalemit prej mbi 15,000, me 4,000 deri në 5,000 hebrenj dhe 6,000 myslimanë. Çdo vit kishte 5,000 deri në 6,000 pelegrinë të krishterë rusë.
Në vitin 1872 Jeruzalemi u bë qendra e një rrethi të posaçëm administrativ, i pavarur nga Vilajeti i Sirisë dhe nën autoritetin e drejtpërdrejtë të Stambollit të quajtur Mutasarrifati i Jeruzalemit.
Numri i madh i jetimëve të krishterë, që rezultuan nga lufta civile e vitit 1860 në malin Liban dhe masakra e Damaskut, çuan në të njëjtin vit në hapjen e Shtëpisë së Fëmijës Protestante Gjermane Siriane, e njohur më mirë si Shtëpia e Fëmijës Schneller pas themeluesit të saj.
Deri në vitet 1880 nuk kishte asnjë jetimore zyrtare hebreje në Jeruzalem, pasi familjet zakonisht kujdeseshin për njëra-tjetrën.
Në vitin 1881 Shtëpia e Fëmijës Diskin u themelua në Jeruzalem, me ardhjen e fëmijëve hebrenj jetimë nga një masakër ruse.
Shtëpi të tjera jetimore të themeluara në Jeruzalem në fillim të shekullit të 20-të ishin Shtëpia e Fëmijës Zion Blumenthal (1900) dhe Shtëpia e Vajzave të Gjeneralit Izraelit (1902).
Kosova dhe Izraeli vendosën marrëdhëniet diplomatike
“Ky është një hap drejt konsolidimit të mëtutjeshëm të Kosovës në fushën ndërkombëtare. Ky nënshkrim tregon qartë për efektin dhe rëndësinë që ka marrëveshja e katër shtatorit e nënshkruar në Shtëpinë e Bardhë. Krahas vendosje së marrëdhënieve diplomatike, sot janë nënshkruar edhe disa marrëveshje të tjera që e fuziqojnë bashkëpunimin ekonomik dhe politik ndërmjet vendeve tona, pres me padurim miqtë tanë izraelit në Prishtinë”
– Abdullah Hoti, Kryeministri i Kosovës
Më 4 shtator në Shtëpinë e Bardhë, Kosova dhe Serbia nënshkruan dakordimin për normalizimin ekonomik ndërmjet tyre në praninë e ish presidentit amerikan Donald J. Trump. Pjesë e dakordimit ishte edhe pajtim i Izraelit për njohjen e Kosovës dhe vendosjen e marrëdhënieve diplomatike.
Dokumenti që u nënshkrua ndarazi parasheh që Kosova të hap ambasadën e saj në Jerusalem, ndërsa Serbia të lëvizë ambasadën e saj nga Tel Avivi në Jerusalem. Në marrëveshjen e sotme thuhet se aspektet teknike të këtij vendimi, përfshirë edhe akreditimin e ambasadorëve “do të jenë objekt i diskutimeve të mëtejme përmes kanaleve normale diplomatike”.
Kosova ka emëruar zonjën Ines Demiri të ngarkuar me punë ndërsa emërimi i ambasadorit do të bëhet më vonë.
Kosova do të hap Ambasadën në Jeruzalem
“Akti i lidhjes së marrëdhënieve diplomatike hapë rrugën për thellimin e bashkëpunimit dypalësh ndërinstitucional si dhe në fusha të tjera të interesit të përbashkët.”
– Vjoca Osmani Presidente e Kosovës
Në një ceremoni virtuale, ministrja e Jashtme e Kosovës Meliza Haradinaj – Stublla dhe ministri i Jashtëm i Izraelit, Gabriel Ashkenazi hodhën firmat në marrëveshjen për vendosjen e marrëdhënieve diplomatike ndërmjet të dyja vendeve. Në ceremoninë e nënshkrimit morën pjesë edhe Zëvendës Ndihmës Sekretari amerikan i Shtetit, Matthew Palmer dhe ambasadorët amerikanë në Prishtinë dhe në Jerusalem.
Në dy skena, në Prishtinë dhe në Jerusalem të stolisura me flamujt e Kosovës, Izraelit dhe Shteteve të Bashkuara, të dy ministrat e vlerësuan historike marrëveshjen e sotme. “Vendosja e marrëdhënieve diplomatike ndërmjet Kosovës dhe Izraelit është një hap i rëndësishëm, historik dhe emocionues. Sot në mëngjes morra një kërkesë zyrtarë për hapjen e ambasadës së Kosovës në Jerusalem dhe padyshim e miratova, dhe mezi pres ta shoh të hapet, shpresoj shumë shpejt”, tha ministri Ashkenazi.
Ministrja e jashtme e Kosovës, Meliza Haradinaj, tha se Kosova ka pritur gjatë arritjen e kësaj marrëveshjeje, e cila e bën Izraelin shtetin e 117 që e njeh Kosovën.
“Në këtë ditë të rëndësishme ne hapim një kapitull të ri në lidhjen historike ndërmjet vendeve tona, të cilat janë sfiduar për të ekzistuar si popuj dhe si shtete. Shtetet tona kanë qëndruar pranë njëri tjetrit në momentet më të vështira dhe sot fillojmë një udhëtim si dy shtete”, tha zonja Haradinaj.
Të dyja palët falënderuan Shtetet e Bashkuara dhe ish Presidentin Donald J. Trump, duke theksuar se pa përfshirjen e tyre nuk do të ishte e mundur ngjarja e ditës së sotme.
“Jemi më shumë se falënderues ndaj aleatit tonë të përjetshëm, Shteteve të Bashkuara të Amerikës, që jo vetëm na kanë shpëtuar nga gjenocidi i luftës por i kanë dhënë edhe jetë vullnetit të popullit tonë për demokraci dhe liri, në formën e Republikës së Kosovës”, tha zonja Haradinaj.
“Në këtë rast dua të falënderoj Shtetet e Bashkuara të Amerikës, për përpjekjet e tyre që të promovojnë paqen kudo në botë dhe për të përparuar marrëdhëniet e Izraelit me vende me të cilat nuk kishte marrëdhënie diplomatike më parë”, tha ministri i Punëve të Jashtme të Izraelit, Gabriel Ashkenazi.
