Nexhat Halimi
Ka ngjarje, çaste, data, që duke lënë zjarrin, gjakun e jehonën në kohë, hyjnë në thellësi të shpirtit, bëhen qiell me yje, shkruhen besnikërisht në ditarët e kujtesës, ngelin gjithmonë fanarë të gjallë në errësirën e kohës së ikur, të ndrisin veten në librat e shenjtë, t’i lexojnë shkronjë për shkronjë ata që e duam mrekullinë e çelur me pranverën, ata që ia ndiejnë aromën lules.
Më kujtohet ajo nismë e shkrimit, që zgjohet gjithnjë nga aromë e thellë e lules së xhenetit…
Ajo aromë më ndjek kujtimit, kudo të gjendem, tash e gjashtëdhjetë e pesë vjet.
Tashmë mësuesi dhe patrioti. Azem Beqiraj, që më mësoi alfabetin e gjuhës shqipe nuk është më.
Nuk është as babai, Halit Tullari, i cili m’i bleu në klasën e parë të shkollës fillore, dy abetare. Të parën e kisha dëmtuar, duke e përdorur…
Nuk është as nëna, Hatixheja, e cila merrte mërzi pse unë nuk mësoja sa duhej… Kërkonte të ulesha nën hije të mollës, ndërsa ajo bënte sallatën me perimet e mbjella në arën, krye së cilës qëndronim. Më kërkonte të hapja abetaren dhe të përsërisja nga disa herë mësimet.
Eci kujtimit rrugës për te shtëpia e vjetër, tashmë e djegur dhe e rrënuar nga barbaria serbe. Ecja. Me një tufë lulesh të xhenetit, të cilat kundërmonin mirë.
2.
…Me të mbaruar orët e mësimit, unë, Uka, Rasimi, Shaipi e Aliu dilnim nga shkolla, e cila mbetej nën lisat e vjetër te pusi ku pinim ujë. mes dy hapësira varresh, ortodokse dhe myslimane. Sa herë më kujtohej ndonjë i vdekur ndihesha i vrarë në brendësi, nuk më hahej buka e as më pihej uji. Diçka e tillë nuk zgjohej, ndërsa ngarendnim të hareshëm jallisë buzë ujit, nën shelgjet e lëshuara, me degë në syprinën e lumit. Fluturonim nga lulja te tjetra, thithnim aromën dehëse të narcisëve të egjër. I lëshonim torbat e thjeshta me librat e fletoret, mblidhnim lule të xhenetit…
I mblidhja nga dy tufa lulesh, përkundër porosisë së nënës, të mos i këpusja lulet, meqë thoshte mjaft është një e të mbushej shtëpia me aromë të këndshme. I merrte tufat, i fuste në një gotë me ujë, ta ruajnë sa më shumë freskinë e me këtë dhe aromën. I mblodha dhe këtë herë dy tufa. Mësymë prapë nga ngarendëm të ngazëllyer nga lulja në lule, fluturimi, thuaja se nuk do të ngopeshim të lëviznim më ngadalë, apo ngelnim mangët për një mrekulli. Arritëm te ura e vjetër, aty të shpërndaheshim secili te shtëpia e vet.
Shaipi ndalej gjithnjë aty, te xhamia, minaren e së cilës e kishin bombarduar xhandarmëria serbe. Ai, ditën e parë të shkollës e lagu me lot. Bëri ta vyshkte gëzimin që e shprehnim me librat dhe pse uleshim në bankat shkollore. Shaipi, me të pyetur mësuesi sesi e thërrisnin, nisi të qante me lot. Ishte më i riu mes nesh dhe fliste pak. Ai ndalej aty, te ura, të ikte në hapësirën e xhamisë, te shtëpia, ku i shërbente hoxhë babai i vet.
Uka e Rasimi tashmë ecin nëpër Rosujëra, të dilnim te Ara e Muharremit, aty ta kalonin vigun e drunjtë e të arrinin bregut të shtëpia me nga një tufë lulesh të xhenetit. Rasimi e kishte Shtëpinë e vjetër të mbuluar me thekër, në të cilën me një rasat gjatë një ceremonie dasme e kisha hedhur një mbetje të cigarës. Kjo gjë shkaktoi telashe të mëdha, a do të digjet kulmi i thekrës apo jo?! Te ura ngelëm Aliu dhe unë. Morëm të niseshim bashkë, meqë do të ecnim udhën më të gjatë deri te shtëpitë tona. Nënën e Aliut e kisha të afërt. Isha famull i familjes së tyre. Ai nuk shkonte pa mua. Verës ndërsa qëndroja në kopshtin e tyre me kumbulla. Shtëpia ime dhe e Aliut ishin dy shtëpitë më të bukura të mëhallës.
– Të ecim, – tha Aliu.
– Po, – e kërkova torbën time me libra. S’ishte aty. E kisha harruar mes lulesh.
– Çfarë ndodhi?
– Torba ime, – ia bëra dhe i lëshova buzë rrugës dy tufa me lule të xhenetit.
– Çfarë pret. Shko dhe merre torbën, – tha ai.
3.
Eci kujtimit hutuar dhe tërë tretur në vetmi. Mendja më ik ndërmjet hijesh të zgjuara. Vjen para meje turma e shpërthyer. Gjashtëdhjetë e pesë vjet më vonë. Ende i mbërthyer me demonstrata të shpirtit për të drejtën tënde në tokën tënde nën vetëtimë. Flet Albini, flet Vjosa… Unë eci e pres, të më botohet libri për lulet, për dashuri.
Rigon pandërprerë shi.
Siluetat lëvizin sheshit.
Ka vërshuar krimi. Ka lulëzuar korrupsioni. Ka vërshuar mjerimi. E kaq kohë nuk është Migjeni ta gdhend në gur zgjimin.
Dy të vrarë në shesh…
– Jo, kanë dalë t’i kujtojnë ata që e përbënin protestën, t’i kujtojnë për jetë ata që e rrëzuan frikën në shesh.
Njëri qan, tjetri qesh…
Unë e dëgjoj një burrë nga shet lule të xhenetit.
lulet e xhenetit
zar i së martës së dytë të majit sillet
tri ditë pa i bërë gjashtëdhjetepesë vjet
i` erë e largët më kthen në fëmijëri
ç’është kjo ik sheshit të kryeqytetit
te kinemaja abc ndal stepur në shi
befas syri kap tufa lulesh të xhenetit
(jo vetëm kam halucinacione vërtetë
diçka e tillë nuk ka mundësi të ngjet
kaq vjet më vonë këtë ditë të majit
jo kurrë)
eci mes ëndrrës dhe fotografisë aty
nga ç` vend i ke zbritur lulet burrë
nga dumnica më shikon ai tërë habi
e mua më zë frymën duhmë e vajit
nga atje jam unë nga atje nga atje
sa tufa buzë lumit kam mbledhur vetë
e tash ja kaq zbrazësi ngricë e vapë
merre `i tufë or merre nga unë dhuratë
e dëgjoj nga thotë e unë ik ik në lot
ai në habi ende nga unë tufën e zgjat
(prishtinë 13 maj 2014)
Eci kujtimit, plak me mjekër të thinjur. Zot, a do të arrij të prek hijen e vetës ndër vitet, të cilat ikin dhe nuk kthehen më. Mbetet në kohë vetëm kujtimi dhe lulet e xhenetit. Përjetimet e mahnitshme të fëmijërisë dhe fytyra e nënës, nën aromën e derdhjes së duhmës së frymës së lules së xhenetit. Për dy javë të ruajtura pak-pak të freskëta, në ujin që e derdhte në gotë nëna të qëndrojnë të pa vyshkura.
