Ambasadorja e SHBA, Yuri Kim ka dhënë një intervistë për gazetën shqiptaro-amerikane Illyria, ku ka folur për tre prioritetet që ka gjatë mandatit të saj në Shqipëri.
“Ajo që kam parë në Shqipëri është guxim, këmbëngulje dhe shpresë. Nuk është rastësi që të dy vendet tona kanë zgjedhur shqiponjën si simbolin tonë kombëtar” – tha Kim.
Intervista e plotë nga Ruben Avxhiu
Ambasadorja Yuri Kim, faleminderit për mundësinë e kësaj interviste të parë. Pata kënaqësinë t’ju takoja gjatë një takimi të vogël hyrës me anëtarët e komunitetit shqiptaro-amerikan në Neë York, në shkurt. Ndihet sikur të ndodhte në një botë tjetër. Në ç’masë ka ndikuar kriza COVID-19, nëse jo e prishur, punën tuaj si Ambasadori i ri i SHBA-së në Shqipëri?
Ishte kënaqësi të kem mundësi të ulem me ju dhe anëtarët e tjerë të komunitetit shqiptaro-amerikan në New York. Kam mësuar shumë nga ju, dhe mendoj shpesh për diskutimin tonë. Siç thashë atëherë, unë jam thellësisht e nderuar që jam Ambasadore e SHBA në Shqipëri – nuk ka asnjë vend që të jetë më mikpritës, asnjë marrëdhënie kaq e sinqertë. Është e vërtetë që pandemia ka ndryshuar planet e mia për të takuar sa më shumë shqiptarë dhe për të udhëtuar nëpër vend, por në vend që t’i anulonim planet tona, ne thjesht i përshtatëm sipas nevojës.
Unë dhe diplomatët e tjerë amerikanë po takohemi akoma me njerëz, përmes thirrjeve video dhe përmes mediave sociale. COVID nuk ka ndryshuar forcën ose thellësinë e marrëdhënieve SHBA-Shqipëri. Nuk ka ndryshuar dashurinë midis amerikanëve dhe shqiptarëve. Nuk ka ndryshuar përparësitë e punës sime në Tiranë. Thënë kjo, nuk ka asgjë si të ulesh së bashku me njerëzit, siç bëra me ty, dhe mezi po pres që të udhëtoj nëpër Shqipëri dhe të takoj njerëz personalisht sa më shpejt që të mundem.
A do ta përshkruanit ditën tuaj themelore gjatë mbylljes, në Tiranë?
Zëvendësja ime dhe unë kemi alternuar midis punës në zyrë dhe punës nga shtëpia. Unë bëj takime virtuale me stafin tim, por edhe takime virtuale me drejtuesit, politikanët, udhëheqësit fetarë dhe përfaqësues të tjerë të Shqipërisë, gazetarë, OJQ dhe studentë. Kaloj pak kohë në mediat sociale, duke komunikuar direkt me shqiptarët për një larmi të gjerë çështjesh. Kam lexuar disa libra, përfshirë disa libra nga Ismail Kadare dhe biografinë e Fan Nolit për Skënderbeun. Unë admiroj frymën e guximit, krijimtarisë dhe këmbënguljes së Skënderbeut pavarësisht gjasave – të gjitha tiparet që kam parë personalisht në mënyrën se si populli shqiptar i është përgjigjur tërmetit, si dhe pandemisë.
Ka pasur debate në lidhje me masat e miratuara nga autoritetet në Shqipëri dhe për legjislacionin dhe rezultatet e mundshme prej tyre. Cili është mendimi juaj se si autoritetet dhe liderët politikë e kanë trajtuar situatën?
Unë mendoj se rezultatet flasin vetë. Numri i infeksioneve të reja po zvogëlohet, siç është edhe numri i personave në kujdes intensiv. Unë do të thoja që duhet t’ia njohim meritën qeverisë, por gjithashtu do të thosha edhe të tjerëve, veçanërisht popullit shqiptar dhe mbi të gjitha mjekëve dhe infermierëve të Shqipërisë. Pandemia tregoi se liderët politikë – Presidenti Meta, Kryeministri Rama, lideri i opozitës Basha, janë të aftë të lënë mënjanë dallimet e tyre dhe të bashkohen, nëse dëshirojnë. Shpresoj se do të shohim më shumë shembuj të kësaj lloj udhëheqjeje.
Ka pasur një numër fluturimesh riatdhesimi në të dy drejtimet për të ndihmuar qytetarët e bllokuar në vendet tona. Në çfarë mase është përfshirë Ambasada e SHBA? Cilat ishin disa nga sfidat atje?
Sekretari i Shtetit Pompeo e ka bërë të qartë se përparësia kryesore e qeverisë sonë është të ndihmojë amerikanët jashtë shtetit që duan të kthehen në Shtetet e Bashkuara. Megjithatë, udhëtimi tani është i ndërlikuar për shkak të shumë kufijve të mbyllur dhe fluturimeve të anuluara në të gjithë botën. Për t’i ndihmuar Amerikanët të ktheheshin në shtëpi nga Shqipëria, na duhej shumë ndihmë nga miqtë tanë. Gjatë dy muajve të fundit, me ndihmën bujare të qeverisë shqiptare, misioneve të tjera diplomatike dhe linjave ajrore, ne kemi riatdhesuar më shumë se 200 qytetarë amerikanë dhe banorë të përhershëm në njëmbëdhjetë fluturime çarter. Ne kurrë nuk do ta harrojmë mbështetjen që miqtë tanë na dhanë neve dhe qytetarëve tanë gjatë kësaj kohe jashtëzakonisht të vështirë.
Përtej situatave të paparashikueshme, cilat i konsideroni disa nga përparësitë kryesore në punën tuaj si Ambasadore? Cilat zhvillime i ndiqni më nga afër?
Unë kam tre përparësi: Së pari, forcimin e marrëdhënieve tona të mbrojtjes në mënyrë që Shqipëria të jetë një aleate edhe më e fortë e NATO-s sesa tashmë; së dyti, mbështetjen e zhvillimit të Shqipërisë si një vend demokratik – sundimin e ligjit, antikorrupsionin, reformën në drejtësi, reformën zgjedhore, pranimin në BE; dhe së fundi, kërkimin e mundësive për të zgjeruar marrëdhëniet ekonomike dhe tregtare midis Shteteve të Bashkuara dhe Shqipërisë. Këto tri gjëra janë të lidhura sepse të gjitha ato që kërkojnë transparencë, respektim të sundimit të ligjit dhe fund korrupsionit dhe krimit të organizuar.
Ju trashëguat një krizë të pashembullt politike, e cila e vështirëson zbatimin e reformave në vazhdim, për të thënë të paktën. Shumë e shohin Ambasadoren amerikane si një ndërmjetës të mundshëm në moss i arbitër në përleshjen midis liderëve politikë të papajtueshëm. Cila është qasja juaj? Si e vendosim demokracinë në Shqipëri përsëri në rrugën e duhur?
Unë mendoj se kryesorja është pjesëmarrja dhe dialogu. Kur nuk ka pjesëmarrje dhe dialog, sulmet mbushin boshllëkun dhe nuk ka përparim. Shtetet e Bashkuara gjithmonë do të përpiqen të luajnë një rol pozitiv dhe të dobishëm në Shqipëri. Ne do të vazhdojmë të mbështesim zbatimin e reformave të nevojshme, përfshirë reformën në drejtësi dhe reformën zgjedhore, në mënyrë që vendi të jetë më i fortë dhe të jetë në gjendje të zërë vendin e tij si anëtar i plotë i familjes evropiane. Një objektiv kryesor për të gjithë shqiptarët, ai që qeveria amerikane mbështet fuqimisht është pranimi i Shqipërisë në BE.
Vendimi me 25 Mars na ka energjizuar për punën e ardhshme. Nuk ka kohë për të humbur. Shqipëria duhet të zbatojë reformat dhe të plotësojë kushtet e përfshira në vendimin e BE-së. Ofroni rezultate të solide shpejt për të bindur vendet anëtare që jeni gati për anëtarësim. Tregoni përkushtimin tuaj ndaj demokracisë, sundimit të ligjit dhe mundësive ekonomike. Sa i përket reformës në drejtësi, ne kemi arritur në një fazë kritike. Në përgjigje të kërkesës së popullit shqiptar, Parlamenti miratoi reformat katër vjet më parë. Që atëherë, pothuajse të gjitha institucionet e nevojshme janë krijuar dhe po kryhet procesi i vetingut. Tani, është koha për të zbatuar plotësisht masat e reformës. Ne jemi duke punuar shumë për të mbështetur përfundimin e SPAK dhe Gjykatës Kushtetuese.
Njerëzit kanë të drejtë të jenë të padurueshëm – ata nuk duhet të vazhdojnë të presin që të jepet drejtësi. Një ndryshim i tillë themelor do të marrë kohë dhe këmbëngulje. Do të jetë gjithashtu i papërsosur. Por nëse shikoni se ku filluam, është e qartë që është bërë përparim. Shpresoj që populli shqiptar të vazhdojë t’iu kërkojë llogari drejtuesve të tij dhe të kërkojë zbatimin e plotë të reformës në drejtësi. Ju duhet të keni një Gjykatë Kushtetuese dhe një Gjykatë të Lartë për të vendosur mbi kushtetutshmërinë dhe ligjshmërinë e veprimeve të qeverisë. Shqipëria duhet të ketë një SPAK të gatshëm për të ndjekur penalisht dhe për të dënuar zyrtarë të nivelit të lartë për korrupsion. Shtetet e Bashkuara do të vazhdojnë të bëjnë pjesën e vet. Do të vazhdoj të flas me palët e ndryshme, t’i nxis ata drejt qëllimit të përbashkët, drejt asaj që duan dhe meritojnë shqiptarët. Në fund të ditës, megjithatë, i takon popullit shqiptar, jo qeverisë amerikane, të vendosë të ardhmen e Shqipërisë.
A vendosni synime në punën tuaj? A ka gjëra që do të dëshironit ta shihni Shqipërinë t’i realizojë gjatë mandatit tuaj si Ambasadore?
Absolutisht. Unë dhe ekipi im kemi synime të përcaktuara nga qeveria amerikane dhe ato përqendrohen në tre përparësitë që përmenda. Do të dëshiroja që Shqipëria të bëhej një aleate më e fortë e NATO-s. Do të dëshiroja të shoh zbatimin e papenguar të reformës në drejtësi, sado e vështirë të jetë. Do të doja të shihja më shumë biznes midis SHBA-së dhe Shqipërisë. Të tre synimet do të kërkojnë punë, dhe kjo është ajo ku ekipi im dhe unë jemi përqendruar tani.
A ka ndonjë rol që diaspora shqiptare në Shtetet e Bashkuara të luajë? Çfarë lloj kontributi do të dëshironit të shihni?
Diaspora shqiptare është një urë e rëndësishme midis dy vendeve tona. Më bëri shumë përshtypje kur pashë diasporën të ngrihet për të dërguar ndihma në Shqipëri pas tërmetit dhe gjatë pandemisë. Shpresoj se diaspora do të vazhdojë të kontribuojë në zhvillimin e Shqipërisë dhe të nxisë investimet amerikane dhe ndërkombëtare. Ju mund ta bëni atë duke ngritur zërin tuaj lidhur me gabimet dhe duke shpërndarë histori suksesi. Të gjithë e dimë fuqinë e shembullit, kështu që shpresoj se do të shohim gjithnjë e më shumë raste frymëzuese.
Diplomacia është interesante për të huajt, por është një punë sfiduese. A ka qenë kjo punë juaj e hershme e ëndrrave apo një zgjedhje aksidentale e karrierës? Si vendosët të hyni në shërbimin e huaj?
E vërteta është se kur isha duke u rritur, kisha në plan të bëhesha avokate. Por ndonjëherë, fati ka plane të ndryshme, dhe në rastin tim, ka dalë të jetë një gjë e mrekullueshme. Të jesh diplomate nuk ka qenë vetëm argëtuese, por sfiduese dhe përmbushëse. Asnjëherë nuk e imagjinoja se do të jetoja në vendet që kam qenë – si Kina, Turqia apo Shqipëria – dhe ndihem shumë me fat që pata mundësinë të njihja aq shumë vende, kultura, ushqime, gjuhë, e veçanërisht njerëz. Unë nuk mendoj se ndonjë punë tjetër është krejt si kjo.
Keni mbërritur në Shqipëri në Janar, dhe përkundër bllokimit aktual, unë supozoj se keni pasur rastin të njihni njerëz dhe vende. Cila është përshtypja juaj deri tani? Çfarë mendoni për Shqipërinë dhe njerëzit e saj?
Është një nder për këdo që t’i kërkohet nga Presidenti i Shteteve të Bashkuara për ta përfaqësuar atë dhe kombin tonë të madh si ambasadore. Ndihem dyfish e nderuar që më është kërkuar të përfaqësoj Shtetet e Bashkuara në Shqipëri. Nuk ka vend tjetër në botë ku Amerika përqafohet aq ngrohtësisht, asnjë vend tjetër që është një mik dhe aleat aq besnike sa Shqipëria. Ajo që kam parë deri tani në Shqipëri dhe populli shqiptar më bën krenare. Disa njerëz mund të thonë se mbërritja pas një tërmeti dhe para një pandemie është një kohë e pafat, por mendimi im është që kjo ka nxjerrë më të mirën si tek shqiptarët ashtu edhe tek ne amerikanët. Ajo që kam parë në Shqipëri është guxim, këmbëngulje dhe shpresë. Nuk është rastësi që të dy vendet tona kanë zgjedhur shqiponjën si simbolin tonë kombëtar.
A keni tashmë: një pjatë të preferuar shqiptare, një autor apo artist të preferuar shqiptar , një vend i preferuar për t’u vizituar?
Shqiptari im i preferuar deri më tani duhet të jetë Skënderbeu. Ai nuk ishte vetëm luftëtar, por edhe bashkues. “Bashkimi bën fuqinë!” Këto janë fjalë që janë të zbatueshme edhe sot. E shoh pse Skënderbeu është heroi i vendit dhe shpresoj që populli shqiptar ta mbajë gjithnjë frymën e tij të gjallë.
