Dr. Fatmir Terziu
William Ralph Martin-Leake (21 December 1865 – 14 November 1942) ishte një shkrimtar i botuar britanik. Ai shquhet dhe njihihet për hartimin e një historie të Arthur Herman Gilkes, një drejtor shkolle i Kolegjit Dulwich. Libri titullohet “Gilkes dhe Dulwich”, në vitet 1885-1914: Një studim i një drejtori të madh shkolle” (1928). Por ai në disa nga shënimet e tij shkruan dhe për dhimbjen e madhe që iu krijua nga vdekja e djalit të tij të madh në tokën shqiptare. Djali i tij i madh Stephen Philip Martin-Leake ka vdekur në Shqipëri gjatë Luftës së Dytë Botërore. Ai ishte varrosur në Sheper afër Gjirokastrës.
William Ralph Martin-Leake kishte lindur në Ceilon në 1865 nga prindërit William Martin-Leake dhe Louisa Harriet Tennant. William ishte një inxhinier civil i cili ishte i punësuar në Ceilon, por më vonë u bë një kaferritws. Louisa ishte vajza e Kolonelit Sir James, që ishte Tennant në artilerinw e Bengalit. Leake ishte arsimuar në Britani, në Clifton dhe Dulwich College, Selwyn College, Cambridge në 1885. Ai mori BA e tij në vitin 1888 dhe nga 1889 në 1909 ai ishte Master Asistent në shkollën e tij të vjetër, Dulwich College. Në 1909 ai u shugurua si dhjak, dhe pastaj u shugurua si një prift në vitin 1910 në Katedralen Southwark. Nga 1909 ai ka mbajtur dy poste në Dulwich, Ndihmës kapelan i Kolegjit dhe Shef i Shkollës Përgatitore Dulwich.
I Ati i William Ralph Martin-Leake, William Martin Leake
I Ati i William Ralph Martin-Leake, William Martin Leake, (1777-1860), ishte një topograf klasik dhe nimizmat, i lindur në Bolton Row, Mayfair, Londër, më 14 janar 1777, ishte djali i dytë i Gjon Martin Leake nga Thorpe Hall, Essex, Chester. Stephen Martin Leake ishte gjyshi i tij. Ai mori arsimin e tij profesionale në Akademinë Ushtarake Mbretërore në Woolwich. Ai mori detyrën e tij si një toger i dytë në regjimentin e artilerisë mbretërore, dhe në vitin 1794 u urdhërua të West Indies, ku ai qëndroi katër vjet. Në vitin 1799, duke qenë tani kapiteni Leake, ai u dërgua në një mision për të Konstandinopojë, për t’i mësuar trupat turke në praktikë pwr artilerinë.
Më 19 janar 1800 ai u largua nga Kostandinopoja për t’u bashkuar me ushtrinë turke në brigjet e Egjiptit. Leake, mësohet se ka kaluar nëpër Shqipëri dhe ka udhëtuar nëpër Itali në janar 1803. Ai vizitoi Maltën, Korfuzin, dhe dhe u vendos në Morea në shkurt 1805, nga e cila date deri në shkurt të vitit 1807 ka qenë i angazhuar vazhdimisht në Greqinë veriore dhe mjedisin mes Shqipërisë. Leake ishte i kujdesshëm për të mbledhur monedha greke, sidomos mostra prej bronzi, dhe me anë të monedhave të gjetura në vend ai kishte sjellë fate të përcaktuara mbi pozicionin e Heraclea Sintica dhe të Cieriumin Thesalisë.
Në shkurt të vitit 1807, kur lufta kishte shpërthyer midis Portës dhe Anglisë, Leake u ndalua për disa muaj si i burgosur në Selanikut. Duke rifituar lirinë e tij ai lundroi drejt bregdetit të Epirit, dhe në natën e 12 nëntorit ka pasur një takim të fshehtë me Ali Pashë Tepelenën, Pashain e mirrënjohur të Shqipërisë, në plazhin pranë Nikopolis. Sipas arkivave britanike mësohet se ai e ka detyruar Aliun për të bërë paqen, i cili ka provuar të kishte zgjidhje të suksesshme, midis Portës dhe Anglisë.
Leake, i cili kishte vuajtur nga një sëmundje e rëndë në Apolloni, në vjeshtën e vitit 1806, u kthye në Angli. Në tetor 1808 ai u dërgua në Greqi nga qeveria britanike për të prezantuar dyqanet e artilerisë dhe municionet e Aliut për përdorim kundër francezëve. Ai arriti në Preveza në shkurt 1809, dhe që nga ajo kohë deri në mars 1810 ai kishte banuar zakonisht ose në Preveza ose Janinë, dhe kishte bërë vizita të shpeshta në Epir dhe Thesali. Ashtu si dihet Lord Bajroni vizitoi Aliun ndërsa Leake ishte zyrtarisht banor në Janinë (shih shënimin B të Çajld Haroldit, ii.) Misioni i Leake ishte pastaj mjaft i ndërlidhur dhe shumë enigmatik, ndërsa përfundoi në tetor 1815. Pas kthimit të tij në Angli ai iu përkushtua punës dhe krijimtarisë së tij letrare, gjë të cilën e shpuri më tutje i biri. Dhe në këto shënime ka mjaft të panohura për tokën shqiptare.
