VLADIMIR MAJAKOVSKI
1893 – 1930
Vladímir Vladímirovič Majakóvskij (në Rusisht: Владимир Владимирович Маяковский? ; Bagdati, 7 korrik 1893 – Moskë, 14 Prill 1930) ishte një poet, shkrimtar, dramaturg, regjisor teatral, aktor, artist, Gazetari sovjetik, këngëtar i revolucionit të tetorit dhe interpret i madh i kursit të ri të marrë nga kultura ruse post-revolucionare.
LUFTA DHE UNIVERSI
POEMË
NGA LIBRI 5 POEMA
Ju jeni mirë!
Për të vdekurit nuk ka çnderim.
Mbyt urrejtjen
për vrasësit e vdekur!
E lan uji më i pastër
mëkatin e shpirtit që ngrihet fluturim.
Ju jeni mirë!
Po unë,
mes mizërisë,
mes rropamës,
si do t’ia çoj të gjallit dashurinë?
Do të pengohem:
dhe thërrimja e dashurisë së fundit
përgjithmonë ajo do të shkrijë në një shtjellë tymi që nxin.
Ç’iu intereson atyre,
atij që u kthye,
nga trishtimet tuaja?
Ç’iu intereson atyre,
një thek me vargje?
Ata
mbi një palë këmbë druri
do t’u duhet të çapiten çdo ditë.
Ke frikë!
Frikacak!
Do të të vrasin!
Dhe kështu,
për pesë vite të tjera, skllav, do mund të vegjetosh.
Gënjeshtër!
E di,
në llavën e mësymjeve,
do të jem i pari
për heroizëm
dhe guxim.
Oh! por kush
para thirrjes së kambanës me çekan
të viteve të ardhshëm
s’do të dojë të bëhet i gjallë?
Të gjithë!
Dhe unë
mbi tokë
do të jem
i vetmi lajmëtar i së vërtetave të ardhshme.
Sot gëzoj!
Pa e cirkosur
shpirtin
kam ditur,
kam ditur ta çoj deri në fund.
Njerëzori i vetëm,
mes britmave,
klithjeve,
unë ngre tani
zërin.
Dhe pastaj
pushkatomëni,
lidhmëni në shtyllë!
S’do të jem unë ai që ta çngjyros!
Doni
që një as
të më godasë në ballë,
që më e kthjellët të shndrisë shënja?
Kushtuar Lilias
1915.
Datat
e kohës,
që ka parë ritin
e konsakrimit tim ushtar.
«Dëgjoni!
Cilido,
që është i padobishëm, madje,
duhet të jetojë;
por nuk munde,
s’mundet
në varret e transheve dhe strehimeve
ta varrosim të gjallë:
vrasës! ».
Nuk dëgjojnë.
Një nënoficer njëqind kilësh shtyp si një shtrydhëse.
Nga një vesh në tjetrin më qethën me kujdes.
Si shenjë,
në ballë
fiksuan kryqin
e rekrutit.
Edhe unë tani do duhet të shkoj në perëndim!
Do të vazhdoj të eci atje poshtë,
gjersa sytë e tu do të më qajnë
në rubrikën
e të «vdekurve»,
i përbërë je në trup.
1.
Dhe ja
Mbi skenë,
i tronditur nga zjarr’i madh i orkestrës,
kërceu një bark.
Dhe filloi!
U rrit në sytë, si në mijëra lente.
Gjarpëroi.
Shkëlqente djersa si llak.
Befas
u ndal kërthiza dridhëse,
duke fërfëllirë si një fugë.
Ç’ndodh!
Kokat tullace u shkrinë në një hënë të vetme.
Dhe sytë, duke u shqyer, u lyrosën.
Deri dhe plazhi,
Duke çarë shkumën e kripur,
hapi nofullën mbushur me shtëpi.
Gumëzhinte.
Gojët,
si korrent elektik,
përdrodhi një «bravo».
Bravo!
Bra-vo!
Br-a-vo!
Bra-a-a-vo!
Bra-a-a-a-avo!
Kush është,
kush?
Kjo fundërrinë me turinj bualli
kjo masë mishi?
Nuk do të fusësh bashkë me vargjet në volume të qeta
britmën e inatit.
Këta janë nipat e Kolombit,
pasardhësit e Galileut,
që hingëllijnë të ngatërruar në rrjetën e meteorëve!
Por atje poshtë,
duke murmuritur në mbrëmjen elegante,
gratë
dallgëzonin në një kapele të madhe me njëqind pupla
Dhe burrat trokisnin mbi tastat e trotuareve,
pianistë të dërrmuar nga epshi trivial.
Djathtas,
majtas,
tërthoraz,
vëngër
duke ngushtuar prehrin e fushave,
rrotulloheshin ngjitur në boshtin e tokës
karuzelë
Babilonikë
Babilonietësh,
Babiloni.
Sipër tyre
damixhanë
me gjatësi magjepsëse.
Nën to
krikëlla
si një gropë e dehur.
Njerëzit
kridheshin,
si një Noe xurxull,
ose në të qeshura ulëritëse
me turi prej mijëra Kamëve
Do të mbushen,
dhe pastaj,
brenda natës së verbër,
do të hedhin mishrat e tyre mbi pupla dhe pambuk,
do të zvarriten njeri mbi tjetrin me djersë
duke bërë që të dridhen qytetet me kërcitjen e krevateve.
Toka rrënohet
dritat e fenerëve
ju gërryejnë lëkurën me një mori puçrrash,
duke u dridhur nga agonia e qyteteve,
njerëzit gulçojnë
në një zgavër guri.
Mjekët
njërin prej tyre
e hoqën nga arkivoli,
për të kuptuar pakësimin e jashtëzakonshëm të njerëzve:
rubla sillej
në shpirtin e brejtur,
si një mikrob me putra ari.
Nga të gjitha anët
për të pezmatuar më shpejt
vdekjen,
duke bërë njerëzit të valonin gjer në anë të çative,
zemrat, Diesel i fuqishëm të kryeqyteteve,
fusnin vagona gjaku të kontaminuar.
Dhe ju të qetët,
nuk mbetët për shumë kohë.
Shpejt
shina hekurudhore nëpër vena filtroi
infeksionin e qyteteve në bronzim të fshatrave.
Ku zogjtë këndonin tani dhe pjatat bërtasin.
Aty ku ishte pylli ka një shesh,
me një skëterrë me njëqind shtëpi.
Si faunë në gjashtë kate u hodhën në valle
një bordello, njëra pas tjetrës.
Dielli ngrinte kokën e kuqërremtë,
me shulin mpiksur mbi buzët e fryra,
dhe s’ka forcë të ngrejë kokën:
gati, gati
kthehet në furrikun e netëve.
Dhe ende s’arrin në kohë
nata e zezë,
e shitur,
të shtrihet,
të pushojë,
në gjysmë hije,
kur mbi të
ka hedhur skeletin përvëlues
një ditë e re e pangopur, e uritur.
Sipër çative të mbyllura!
Grusht yjesh,
uluri !
Vrapo e trembur, mbrëmje – murgeshë!
Shkojmë!
Mbi femrat fryhen
flegrat,
të brejtura nga dhëmbët e kokainës!
2.
Kjo ndodhi në një nga vjeshtat;
ishin
kova përvëluese
të gjitha.
Dielli trazohej,
bojaxhi i çmendur,
duke njollosur pluhurin me një ngjyrë portokalli.
S’ka rëndësi se diku
mbi tokë
rrodhën zëra.
Të dobët.
Lëvizën në majë të gishtave.
Pëshpëritja e tyre largoi ankthin nga gjoksi,
por frika
nën kafkën,
me dorë të kuqe
zgjidhi, zgjidhi, zgjidhi mendimet,
dhe i bëri
padurimisht të qartë
që nëse nuk mblidheshin
njerëzit në tufa kompanish,
nëse nuk hapeshin venat e atyre,
vetë toka, e infektuar,
do të vdiste,
do të vdisnin Parisët
Berlinët,
Vjenat!
Përse u mallëngjyet?
Është vonë për t’u qaravitur!
Në fillim, duhej të mendonit pendimin!
Mijëra duarve të mjekëve
u shpërndahet
arma e bisturisë nga magazinat.
Italia!
Është e qartë
për mbretin,
për berberin, mbase,
që nuk ka ku të përplas kokën!
Ende sot gjermanët
Fluturonin
mbi Venecie!
Gjermania!
Mendime,
libra,
muzera
të zhdukur
në gojët e hapura të armëve!
Grykë të zjarreve kërcëllini dhëmbët !
Studentë,
galoponi me kalin e Kantit!
Thikën midis dhëmbëve!
Shpatat zhvishni !
Rusi!
Mos ka ngrirë vallë Azia kusare?
Në gjak dëshirat valojnë si një hordhi.
Zvarritini jashtë Tolstotë e përkulur nën Ungjill!
Për këmbët hollake !
Mjekra mbi gurë!
Francë !
Pusho pëshpëritjen e ëmbël nëpër rrugët!
Të rinjtë duhet t’i hedhësh në valle të reja!
Dëgjon, e dashur?
Është bukur
në zhurmën e mitralozit të djegësh e të përdhunosh!
Angli!
Turqi!
T-r-a-a-k !
Ç’ishte ?
Më duket se dëgjoj!
Mos u trembni!
Një marrëzi!
Tokë!
Shikoni,
Çfarë ka mbi flokë!
Iu shtrinë mbi ballë rrudha llogoresh!
T-s-s-s-s-s-s-s-s…
Një rropamë.
Tambure, muzikë?
Është e mundur vallë?
Është ajo,
pikërisht ajo?
Po!
Filloi.
3.
Neron!
Përshëndetje!
Të pëlqen?
Spektakli i teatrit më të madh.
Sot
kacafyten,
Shtet kundër Shtetit,
gjashtëmbëdhjetë gladiatorë të zgjedhur.
Ç’janë legjendat mbi masakrat e Cezarëve
para historisë
që është zhvilluar gjer tani!
Si një agim mbi një fytyrë fëminore,
është e ëmbël për atë
hiperbola më monstruoze.
Do të rrotullohesh si një ketër në rrotën e së qeshurës,
kur hiri yt do të dijë
se sot
bota
është e tëra një Kolose,
dhe dallgët e të gjitha deteve të saj
janë mbuluar me vello.
Tribuna janë shkëmbinjtë,
dhe mbi shkëmb atje,
sikur beteja t’i kishte thyer dhëmbët,
qiejt e katedraleve, skelet pas skeleti,
u ndezën,
duke u qarkuar nga kangjelat.
Sot
si një blic mbi tullacërinë tokësore,
duke përgjakur trazimin e turmave,
e tërë Evropa është në flakë
varur në qiell
si një llambadar.
Erdhën,
për të bujtur në luginat tokësore,
miq
me pamje të tmerrshme.
mbi qafat e gjata shkëndijojnë zymtësisht
gjerdanë topash prej hekuri.
Ari i sllavëve.
Mustaqet e zeza të maxharëve.
Njollat e zeza të zezakëve.
Radhët e të gjitha lartësive tokësore
ajo i ka mbledhur nga koka te këmbët.
Dhe atje,
ku Alpet,
duke e ngrohur në perëndim,
përkëdhelnin në qiell faqen prej akulli,
aviatorët depertues ngritën kreshtën
e galerive të reve.
Dhe kur mbi arenë
luftërat
erdhën
në çifte festive,
duke çuar me kilometra rropamën e dyfishuar nga teatri,
dhe gjëmimi i ushtrive prej miliona njerëzish,
globi tokësor
shtrëngoi polet
dhe u mpi në pritje.
Oqeanet e thinjur
zbritën nga brigjet,
duke futur në rërë sytë e turbullt.
Për pasarelat flakëruese
dielli perëndoi,
arbitër i rreptë
etern.
Duke u djegur prej kuriozitetit
zvarritën nga orbitat sytë e yjeve.
Por çasti nguron.
Është dembel.
Në fillim të lojërave të përgjakshme,
tendosur si një shoqërim,
çasti ndalet pa frymë.
Befas
çasti thyhet në mijëra copa.
Arena fundoset në një zgavër me tym.
Në qiell është errësirë e plotë.
Dhe çastet u ngutën, u ngutën:
gërmuan,
bërtitën,
shqyen.
Si shkumë njera pas tjetrës të shtënat
është në flakë në bastionin e përgjakshëm.
Përpara!
Nga britma u dridh gjoksi i divizioneve,
Përpara!
Shkuma në gojë.
Shën Gjergji që tronditet në lëvizjen e flamujve,
tambureve:
Mashtrues!
Përgatit katafalkun!
Vejusha në turmë.
Por janë ende pak.
Dhe në qiell
ngrihet
fishekzjarri i fakteve,
njëri më monstruoz se tjetri
Me sy të shqyer,
fari
prapa maleve
përmes oqeaneve qante;
dhe në oqeane
skuadrat përdridheshin
të ngulura në shtyllën e minierës.
Në një makth më të laturisur nga ferri dantesk,
tingujt e bronztë, rraskapitur me uturimën e hingëllimave
duke u dridhur për Paris,
Joffre
mbi Marna
mbrohet me çetën e fundit.
Në jug
Konstandinopojë,
xhamitë duke kërcëllitur,
volli
të masakruarit
në Bosfor.
Dallgë,
hidhini, me dhëmbë të futur
në mbeturinat e fundit të bukës së konsakruar.
Pylli.
As edhe një zë.
Një heshtje
që duket gjer e rreme.
Të tyrët dhe tanët u përzienë.
Dhe vetëm
korbat dhe netët kalojnë,
duke u veshur me të zeza, si një rresht murgjish.
Dhe rishmëzi,
gjoksi prej goditjeve duke u zhveshur,
duke pluskuar mbi pranverat,
duke kaluar nëpërmjet dimrit,
armatë pas armate
rresht pas rreshti,
përmbytin milje tokë.
Ndizet.
Një rresht me lisa të rinj.
Një pentagram zjarri mbi prag të livadhit.
Nga vetëtimat disa tela me gjemba
u copëtuan e u karbonizuan.
Bateritë e bënë inkandeshent zhegun.
Hidhen mbi kadavrat e qyteteve dhe fshatrave.
Me turinj të bronztë shqyejnë
gjithçka.
Zjarr shkatërrues!
Ku nuk do përplasesh, duke ndëshkuar!
Do të futem në një raketë,
në qiell do të arratisem duke vrapuar:
nga qielli,
i kuq,
mbi tokë duke u djegur,
gjaku i Pegut.
Dhe tokë
dhe ujë,
dhe ajër gërmon
Ku do ta drejtojë hapin e rrëmbyer?
Tashmë i çmendur,
tashmë duke qarë me furi
shpirti lutet duke vrapuar:
«Luftë !
Mjaft!
Qetësoi!
Është lakuriqe toka tashmë ».
Të vrarët u derdhën të yshtur nga hovi
dhe ende
për një çast
vrapojnë pa koka.
Por mbi krejt këtë
djalli
nxjerr një shkëlqim gogësimash.
Në konstelacionin e hekurudhave
është
qielli i Berlinit,
i shndritur nga fabrika e eksplozivit.
Askush s’e di
nëse cikle
apo vite
kanë kaluar që kur mbi fushën e luftës
gjakun e parë kanë dhënë në luftë
duke e pikuar pikë pikë në kupën e tokës.
Njëlloj:
dhe gurin
dhe moçalin
dhe fushën
kanë larë me gjak njerëzor.
Gjithandej
hapat
njëlloj kanë spërkatur
duke trazuar baltën tymosësh, të botës.
Në Rostov
një punëtor
në pushim festiv
deshi
të shtrydhë ujin për samovar,
dhe bëri një kërcim prapa:
nga gjithë tubat pikonte
e njëjta çorbë e kuqërremtë.
Ndër telegraf rropateshin makinat Mors
Flisnin duke bërtitur disa të rinj qytetit.
Në ndonjë vend,
në Vagankov,
varrmihësi nisi të tundej.
U gjallëruan mbajtësit e pishtarëve në Monakon e trishtuar.
Në plagën e madhe të disfatës së regjimentit.
reflektorët futën putrën e skuqur.
Ngritën një prej tyre,
dhe e hodhën në transhe
atë
që ishte mbi thikë!
Biblikë në fytyrë,
nga gropa
një zhgun.
«Kujtoni!
Me ne!
Jam Ponc Pilati!»
Por era e predhave
në copa shqeu
mish dhe veshje.
U shqit nga tymi një skuadron kokash.
Hiç sy lotues!
U veshën
nga gazi.
Krahë të bardhë u rritën në shpirt;
grahma e ushtarëve arrin në fushqetë.
« Ti që fluturon në qiell,
mbyt,
mbyte
fitimtarin».
Gjoksi rreh jo rregullisht…
Një shaka?
Në shtëpinë e Zotit?
Portën e parajsës së blinduar prej reve,
çaj me një shqelm.
Tranden engjëjt.
Kam deri mëshirë për ta.
Ovalen e fytyrës e kanë më të bardhë se puplat.
Ku janë,
zotat!
«Ia kanë mbathur,
ia mbathën të gjithë:
Sabaoth,
Budë,
All’ah,
Jehova»
Një gjëmim.
Një ah!
Një uh!
Por kaloi rrahja me top: smorzata
vetëm psherëtiti
dhe u shua.
E u zvarritën jashtë me të bardhë.
U lutën:
«Nuk duhet!»
Askush nuk kërkoi
që fitorja
t’i atribuohej atdheut.
Por ç’djall shërben
eshtra pa krahë e drekës së gjakut?
I fundit u ngul mbi bajonetë.
Tanët shuhen në Kovnol.
në dy metra
mish njerëzor i copëtuar.
Dhe kur u qetësuan
të gjitha ato që ngjanë,
duke u shtrirë
batalion pas batalioni
vrapoi vdekja jashtë
dhe mbi kufoma filloi të vallëzojë,
Taglioni pa hundë i baletit të skeleteve.
Kërcim.
Era nën majë të këmbës.
Shpupurisi qimet e kolbakeve,
Përkëdheli dy fije floku mbi një të vdekur.
dhe kaloi përtej,
duke fryrë lehtë.
Të pestën ditë
në kokën e shpuar
i zbërthyen trenat udhëtim pas udhëtimi.
Në vagonin që kalbet
mbi dyzetë njerëz
katër këmbë.
4.
Eh!
Ju!
Topitni sytë entuziastë!
Hiqni nga xhepi barkat e duarve!
Ky
është shpërblimi i denjë
që u shtrydh nga letra dhe nga boja.
Por përse të më duartrokitni?
Unë asgjë s’kam kompozuar.
Mendoni:
gënjen!
Në asnjë vend s’është shpuar.
Nuk ka pse të rregullohet rrahja e tëmthave,
nëse rrahin duart
për trillin e tij të timpaneve,
për trillin e rimuar të mallkimeve të tij.
Zotërinj të shtrenjtë!
E kuptoni ?
Ti merr dhimbjen
Dhe e kultivon, e kultivon:
një gjoks i shpuar nga të gjitha shtizat,
një fytyrë e kthyer sa andej-këtej nga të gjitha vështrimet,
kështjella e kokës e rrahur nga të gjitha artileritë:
është kjo çdo strofë imja.
Nuk u ngrit
mbi barriera trupash,
që i pikëlluar të pikoja
një poshtërsi të përlotur;
nga pesha e tmerrshme e gjithçkaje të asaj që u bë,
pa të gjitha ato
«bukur»
shtypur, një poshtërsi.
U vranë:
po pak më intereson
që unë ose ai
t’i kemi vrarë,
Në varrezën vëllazërore,
brenda gropës së zemrës
miliona u shtrinë aty:
kalben,
lëvizin, ngrihen nga krimbat.
Jo !
Jo me vargje!
Më mirë
Po e bëj nyje gjuhën
sesa të flas.
Kjo
nuk mund te thuhet në vargje.
A mundet vallë
me gjuhën e matur të poetit
të lëpish thëngjij inkandeshentë?
Kjo
që kam ndër duar!
Shikoni!
Kjo nuk është lira për ju!
Shqyer nga pendimi,
e shkula zemrën:
shkul damarët!
Mos tundni duart në përsheshin e duartrokitjeve!
Jo!
Mos i tundni!
Shembu, qetësi e dhomave!
Shikoni,
nën këmbët një gur.
Jam drejt mbi trekëmbësh
Me gllënjkat e fundit
ajrin…
Do të derdhem, i shembur,
por me gjak do të brej
emrin «vrasës»
damkosur mbi njeriun.
Dëgjoni!
Për mua,
i verbri Vij,
epoka bërtet:
«Ngrini,
Ngrimëni
qepallat e shekujve!»
Universi ende do të lulëzojë
i hareshëm,
i ri.
Që prapa të mos ketë gjer dhe një gënjeshtër absurde,
rrëfej:
unë
vetëm jam fajtor
i çdo kërcëllime në rritje të atij që u thye nga jeta!
Dëgjoni:
dielli shpërndau rrezet e para,
pa e ditur ende,
ku,
me të mbaruar puna, do të ndiqet;
jam unë,
Majakovski,
që piedestalit të idolit
i solla
fëmijën kokëprerë.
Falmëni!
Duke futur
te kristianët daltat e dhëmbëve,
luanët lëshuan një hungërimë.
Mendoni se Neroni?
Isha unë,
Vladimir
Majakovski
që cirkun mbështillja me një sy të dehur.
Falmëni!
Krishti u ngjall.
Gërshetuat
në një dashuri të vetme
buzë më buzë, ju;
Majakovski
heretikëve
në nëntokën e Sevilias
me kavalet u përdridhte kockat.
Më falni,
falmëni!
Ditë!
Zvarrituni jashtë
nga kasollet e viteve!
Si një bisht tymues për shekuj tërheq
kërdinë puplake prej zjarresh!
Erdhi.
Sot
jo gjermani,
jo rusi,
jo turku:
unë
vetë,
duke rrjepur të gjallin,
gëlltis mishin e botës.
Si skelete mbi bajoneta kontinentet.
Qytetet janë sisa prej argjili.
Gjak!
Cirko nga lumi yt
qoftë edhe një pikë,
për të cilën të mos jem fajtor unë!
Por asgjë!
Ky
i burgosur,
me sytë e nxjerrë,
mban vulën time.
Unë,
që gjunjtë kam dërrmuar në kultet,
kam brejtur me uri tokat e Gjermanisë.
Hedh krelat kuqërreme të zjarreve.
Drejtoj qimen si një ujk nga errësira e gropave.
Njerëz!
Të dashurit e mi
për Krisht,
për dashurinë e Krishtit
falmëni!
Jo,
nuk do ta ngre
fytyrën e deformuar nga ankthi!
Midis të gjithëve më i mallkuari,
ballin do të godas në pendim
deri sa s’do të çahet!
Çohuni,
ju që u mundët nga gënjeshtra,
zhelanë të gjymtuar
nga luftërat e viteve!
Gëzohuni!
Ndëshkohet vetë
i vetmi kanibal.
Jo,
nuk është trillimi i shkathët i një të dënuari!
Nëse nga trekëmbëshi nuk do të mbledh pjesët e shqyera,
aq më bën,
unë kam derdhur krejt veten time,
i vetmi i denjë
për të marrë pjesë në ditët e reja.
Do të shtrihem i mundur,
dhe s’do të jetë kush aty,
asnjë që mund të mundojë njeriun.
Njerëzit do të lindin,
si njerëz të vërtetë,
më të mirë e më të mëshirshëm se vetë Zoti.
5.
Por mbase
nuk mbeten më
ngjyra
në kohën kamaleonase?
Do të përdridhet ende
e do të bjerë pastaj,
pa frymë, e ngathët.
Mbase,
trullosur prej tymit dhe betejave,
toka s’do ta ngrejë më kokën kurrë?
Mbase…
Jo, s’mund të jetë kështu!
Një ditë mbase, shtjella e mendimeve do të bëhet kristal,
Një ditë mbase do të shohë purpurin të shpërthejë nga trupat.
Mbi flokët e kreshpëruar do të vërë duart
Do të ofshajë:
«Çfarë bëra kështu,
Zot!».
Jo,
s’mund të jetë!
Gjoks,
shembe ortekun e dëshpërimit.
Rrëmo në lumturinë e ardhme.
Ja,
nëse doni
nga syri i majtë
do të nxjerr
një korije me lule!
Shumoni zogjtë e çuditshëm të mendimeve.
Kokë,
shtyhu prapa krenare dhe entuziaste.
Truri im,
plot gjallëri dhe inteligjencë konstruktive,
ndërto qytete!
Tek të gjithë ato
që dhëmbët ende
nuk kanë shtrënguar me urrejtje,
shkoj
në agim të syve të mi vetues!
Tokë,
çohu
në mija Llazarë të zbukuruar
me veladonë xixëllues
Dhe gëzim,
lumturi!
Nëpërmjet vatrave
unë shoh
fytyra të ndriçuara.
Ja,
me t’u hapur syri i topitur,
më parë
do të çohet Galicia.
Rrotulloi në bar ijën e shqyer.
Hidhi tej dengjet e topave,
thinjat e përgjakura duke larë në qiell,
u drejtuan gungaçet
Alpe,
Ballkani,
Kaukazi,
Karpatet.
Por akoma më të lartë
dy gjigantë
u ngritën.
Njëri ngre trupin e artë
dhe lutet:
«Eja më afër!
Tek ty do të vij nga krevati im i shkallmuar nga bombat».
Është Rini
që lëpin me buzët e njomura
kokën e Danubit lëruar nga torpedinierët.
Gjer në kolonitë, vraponi prapa murit kinez,
gjer në rërat, brenda të cilave Persia
ka humbur çdo qytet
me ulurimë
duke thithur si ajër vdekjen,
tani shkëlqente.
Mërmëritje.
Tërë toka
hapi buzët e zeza.
Më fort.
Me hungurimën e uraganit
zien:
«Betohuni,
që s’do të do të kositni më asnjë!»
Ja u ngritën nga pirgjet e gurëve të varrit
eshtrat e varrosura që rivishen me mish.
Ndodhi
që këmbët e prera
të kërkonin
të zotët,
që kokat e shqitura, me emër t’i thërrisnin?
Ja
kërceu mbi kafkën
skalpi i rrjepur,
këmbët rendën të gjalla,
nën të.
Nga fundi i oqeaneve dhe deteve,
mbi shtizën e flamurit,
u dukën pirgje të mbyturish të rikthyer në jetë.
Diell !
Ngrohi mbi pëllëmbët e tua,
lëpiji sytë e tyre me gjuhën e rrezeve!
Mbi fytyrën tënde të plakur
kohë
qeshim!
Shëndoshë e të pa cënuar do të kthehemi në familje!
Atëherë,
mbi rusët,
bullgarët,
gjermanët,
hebrenjtë,
mbi të gjithë,
në kupën e qiejve,
përskuqur nga zjarret,
rresht pas rreshti,
shtatë mijë ngjyra do të shkëlqejnë
nga mijëra ylberë të ndryshëm.
Mbi zhelet e popujve,
mbi turmën e shpërndarë
u përhap nga jehona
një «ah!…
i zhdukur».
Dita, tashmë, ishte e tillë
që përrallat e Andersenit
iu zvarritën këmbëve si këlysha.
Tani nuk besohet
që unë të kem shkuar
në muzg të rrugicave të zymta duke rrëmuar.
Sot,
në thoin e gishtit të vogël
të një vajze imcake,
ka më shumë diell
se në gjithë globin tokësor.
Njeriu
me sy të mëdhenj përqafon tokën.
Rritet,
ka prekur malet me kokë.
Djali
në kostumin e ri,
– në lirinë e tij-
është i rëndë,
madje qesharak, prej krenarisë.
Si priftërinjtë
që për të kujtuar dramën e shpengimit,
shkojnë përpara me naforën,
çdo vend
i vjen njeriut me dhuratat e tij:
«Merr!».
«Nga Amerika e paanë të çoj forcën
forcën e makinave!»
« Unë, Italia,
netët e mia të Napolit të dhuroj.
Dhe ti, e ridjegur,
Lëviz erashkat e pëllëmbëve.
« Për ty,
i ngrirë në ftohtin e veriut, dielli i Afrikës!»
«Për ty, o i përvëluari nga dielli i Afrikës,
për ty,
me dëborërat e veta,
zbret nga malet Tibeti!».
«Franca,
e para ndër të gjitha gratë,
sjell të kuqin e buzëve».
«Dhe Greqia të rinjtë e saj,
përsosjen e tupave të tyre lakuriq».
«Të kujt janë zërat e fuqishëm
që më kumbues ndërthuren në një këngë?
Rusia
zemrën e saj
ka çelur në një himn zjarri!»
«Njerëz,
mendimin ju sjell
Gjermania,
skalitur nga shekujt».
«E gjithçka
gjer në thellësi zhytur në ar,
Hindia
dhuratat e saj ju sjell!».
«Lavdi njeriut,
në shekuj të shekujve jetë dhe lavdi!
cilitdo
që jeton mbi tokë
lavdi,
lavdi,
lavdi!»
Do të mbytesh!
Por këtu jam ende unë
Arrij i matur,
gjigant,
i ngathët.
Oh, sa madhështor jam unë
në më të ndritshmin
e shpirtrave të mi të panumërt!.
Nuk do të kujdesem për atë që uron
dhe as për atë që sot feston.
I mallkuar,
mos qëllo kaq!
Ja,
ajo është këtu.
«Mirëdita, dashuri!».
Çdo fije floku do ta dend me përkëdheli,
kaçurrelin
e artë.
Oh, ç’erëra,
të cilit jug të vendit,
kryen mrekullinë e zemrës së varrosur?
Lulëzojnë sytë e tu,
dy livadhe!
Bie brenda këtu
fëmija i hareshëm.
Dhe gjithçka përreth
qesh.
Flamuj.
Njëqind ngjyra.
Përpara.
Iu dolën puplat.
Turmë.
Eci.
Me vrap.
Në çdo të ri pluhuri i Marinetit,
mençuria e Hugoit në çdo plak.
Kryeqyteti nuk ka buzë për të qeshur.
Gjithçka,
Jashtë shtëpive
në shesh,
jashtë !
Si topa argjendi
nga kryeqyteti në kryeqytet
do të flakim argëtimin të tërin,
të qeshurën,
zërin !
Nuk kuptohet
nëse është ajri,
një lule,
një zog!
Dhe këndon,
dhe parfumon,
dhe është me mijëra ngjyra në një kohë:
por për këtë
ndizet flakadani i fytyrave,
dhe nga vera shumë e ëmbël dehet arsyeja.
Por jo vetëm njerëzit
nga gëzimi
kanë lulëzuar në fytyrë,
kafshët kanë dredhur
me elegancë flokët,
dhe detet
pasi janë tërbuar,
duke gërhitur,
u shtrinë te këmbët tona.
Nuk do të besohej
që lundronin,
duke vjellur vdekjen:
në stiva
të harruara përgjithmonë nga pluhuri,
tanket
transportojnë në portet e qeta
grumbuj rrëshqitës gjërash të kota.
Kujt i kallin frikën bandat e topave?
Po si, këta,
kaq fisnikë
do mund t’iu bënin copë e çikë?
Ata,
para shtëpisë,
mbi livadh,
paqësisht kullosin bar.
Shikoni,
nuk është një farsë,
nuk është e qeshura e satirës:
në kulm të mesditës,
të qetë,
në çift,
carët grindavecë
shëtisin të përgjuar nga dadot.
Tokë,
nga vjen gjithë kjo dashuri?
Përfytyro
që atje
nën një pemë
kanë parë Krishtin
të luajë damë
me Kainin.
Nuk e sheh, e dashur?
hap paksa sytë, kërkon?
Sytë e tu janë dy plasa.
Hapi!
Shiko,
Sytë e mi:
Janë portale të një katedraleje, të hapura së katrash.
Njerëz!
Të dashur,
jo të dashur,
të njohur,
të panjohur,
në procesion të gjëre hyni nëpër atë portë.
Dhe ai,
njeriu,
i lirë,
që unë e thërras,
do të vijë,
besomëni,
besomëni!
Përktheu: Faslli Haliti
