Tregim me rastin e 550 vjetorit të vitit mbarëkombëtar të Skëndërbeut
Dy poezi me ngjarje nga Lufta e Shkodrës 1479, beteja e fundit me ushtrinë otomane pa Skëndërbeun por me betimin për atdheun dhe me guximin e Skëndërbeut.
Sali Leka
Jam i obliguar për të falenderuar socialistin e betuar Z. Fate Velaj me kontribut të cmuar në vitin mbarë kombëtar të heroit atdhetar i përjetesuar Gjergj Kastrioti Skënderbeu. E urojmë Z. Fate Velaj kështu të vazhdojë dhe në vitin 2019, viti i 2 ngjarjeve madhore historike 630 vjetori i Betejës në Fushë Kosovë 1389, dhe 540 vjetori i betejës luftarake në Shkodrën heroike apostolike viti 1479.
Gjatë katër shekujve të sundimit otoman janë zhvilluar beteja të ashpra kombëtare krahinore sidomos dy shekujt e parë 1500-1700, por beteja e Shkodrës ishte përmasat përtej ballkanike. Në ato vite Shkodra ishte në një rang me Dubrovnikun, Zagrebin dhe Sarajevën boshnjake. Por në Bosnje kishte filluar euforia myslimane dhe letargjia antikristjane.
Kurse Shkodra ishte e tëra kristjane arbnore apostolike.
Ata që thonë sot për betejën e Shkodrës janë shkruar shumë libra, nuk dinë asgjë nga historia as nga Arbëria Iliro-Pellazgjike Shën Konstandinike.
Në librin “ Rrethimi Shkodres ” shkrimtari dhe filozofi Marin Barleti ka shkruar “ O pasardhës arbnorë dhe epirotë unë nuk i kam shkruar tre gjitha ngjarjet e luftës Shkodrës, ua kam lënë juve që ti shkruan”.
Një fjalë e urtë e popullit thotë “ Dijetari i vërtetë është ai që nuk lavdërohet dhe nuk thotë kam bërë shumë ”. Dhe Marin Barleti ishte dijetar i vërtetë.
Kurse sot më shumë lavdërohen pa punuar pa shkruar.
Në vitin 1975 paraqita për botim pesë libra midis të cilëve librin me titull “ Shkodra e betejave atdhetare kombëtare ”. Kërkova të botohen në vitin 1979 me rastin e 500 vjetorit të betejës guximtare në Shkodrën arbnore kristjane apostolike me ushtrinë otomane ne vitin 1479,viti i betejave të përgjakshme edhe në krahinat e tjera . Beteja e Shkodrës aq sa është e llahtarshme është edhe madhështore por librin nuk e botuan, as katër librat e tjerë.
Në vitin 2019 kam tregime dhe poezi nga libri ”Shkodra e betejave atdhetare kombëtare me rastin e 540 vjetorit të Luftës Shkodrës 1479, por sot do të rreshtoj poezinë me ttiull “Lekja e Lekajve”.
Shkodra u pushtua por mori autonominë.
Me afat të pacaktuar me Perandorinë.
Edhe Shën Gjergji mori autonomi të kufizuar.
Mirdita mori pavarsinë e merituar.
Shën Gjergji e quante Shkodrën koka e atdheut.
Luftuam dhe fituam në epokën e Skëndërbeut.
Djem dhe burra në betejën atdhetare kombëtare.
Në Shkodrën guximtare kristjane krenare.
Erdhën në Shën Gjergj të pezmatuar, tu vajtue.
O kuku për ne si kemi msue?
Pa koke pa tru të thatë drue.
Geg Gog Shkalla nisi tu këndue.
Shtatë asqerë i kam gri e vra
Shtatë plagë në trup shpata i ka ca.
As dy pika lot skam lëngue.
Isha dhe jam Geg Gog Shkalla.
Më thonë vigan beleg me dy palla.
Jam Gegu 42 vjec dy metra i gjatë.
Peshohem në kandar okë 107.
Tomadheja samodike e Asnaliut.
E zgjodhi delegate mexhlisi për në Shkodër.
Me tesliman në divanin e vezirit dhe valiut.
Lena Lek Pal Leka, vajzë 22 vjec, gjatoshe 1.80 cm.
Peshonte 80 okë me flokë deri në gjunjë.
Ditën e shtunë pagoi telallin në komunë.
Ditën e dielë telalli doli e foli me lodër.
Lena e Lek Palit si drenusha e malit.
Do të martohet me Geg Shkalliun bashi i djalit.
Në altar ka shkue Lena u betue.
Me Gegun e due e do ta due.
Nisi hallku tu bisedue Lekajt kanë mbarue.
Lena kërkon burrë pa derman si lopa mezat.
Edhe nana e saj ashtu e ka si fat i ngjan surrat.
Palin vetë e ka josh e ka afrue.
Janë puqnue të plepi e shelgu.
Të dy bashkue te molla e bregu.
Lekajt i sundojnë i komandojnë gratë.
Këndojnë dhe vallëzojnë ditë dhe natë.
Por Shkallit jane të tjer burra.
Aty nuk dëgjohet lara e murra.
Do ta njofi Lena cfurkun e Shkalliut.
Kur ta shofi cfratin në qafën e Shumlliut.
Gegu kreshnik trim Lena blerim shkëlqim.
Komuna i thirri për kurorzim.
Turxhumeni e sejmeni me tefter teslim.
Lena u tha: Me betim e guxim!
E babait e gjyshit jam dhe do të jem!
Emrin Lena e Lekajve e kam dhe do ta kem!
Gegu burri im blin frashin!
Në bashin e gjoksit e kilkoj.
Mbiemrin Shkalla nuk e tefteroj.
Turxhemeni e sejmeni Lenës i thanë:
Perandoria e dënon nusen katane.
Që mbiemrin e burrit e shkel e hedh matanë.
Por autonomia e lejon në cdo anë.
Deri ku e ka Shkodra vilajetin e sunetin.
Mbaje emrin Lena Lek Pal Leka.
Me Shkalli shkopi e purteka.
Turxhumeni i tha: Eo Geg Gogu të koriti.
Shumë poshtë nusja të uli të zbriti.
Mos e shiko me sy nuk është për ty.
Mbaje për shërbëtore lidh si gore.
Ti Geg Gogu je burrë katan avlimen.
Me katër gra hamam e harem.
Geg Gogu i tha: Jo jo nuk më koriti!
Nalt e ma nalt me hovi më ngriti.
Do ta mbaj të jetoj e të këndoj.
Në bash të gjoksit do ta mikloj.
Sy me sy e faqe me faqe, gushë me gushë si manushaqe.
Bashkë do të gjesdisim në cdo fshat e lagje.
Mjer ata që na kanë mëri e zili.
Lum ata si Gegu e Leka me plot dashni.
Do të lindin 12 fëmijë.
Geg Shkalla vikati e dëgjoi fshati.
O Lena me bedena mbarë e mirë bidati.
Lagj e adet pragj e marifet.
Duhemi e do të duhemi me kimet.
Do të jetojmë me lezet e selamet.
Cuca që është guximtare e besnike me babin e vet.
Është guximtare e besnike edhe me burrin e vet.
Lena e Lekajve me don mue me forc e vullnet.
Forca dhe jeta e femrës janë vullneti e lezeti.
Forca e jeta e mashkullit janë kimeti e selameti.
U mblodhën gra e burra, u rreshtuan turra turra.
Te livadhi i Kol Gjin Lukut.
Aty erdhi Gog Shkalla me Pashuken.
Nusja e Gogut me jelekun me figura.
Nana e Gegut me flamurin e Skëndërbegut.
Gogu Pashuken e nderonte me emrin Baxhuke e Belegut.
Bashkë nisëm tu këndue e vallzue.
Lena përpara burrit tu u lavdërue.
Se kush tha janë marrëzue e harbue.
Gogu me Pashuken të martue e të bashkue.
Sa shum e donte Pashukja Gogun me jetue.
Tash me nusen e Gegut konaku u zmadhue.
Fol uro Baxhuke i tha Gogu shum i gëzue.
E Pashuke Baxhukja nuse Lenën e përqafoi.
E gëzofsh emrin o Lekja e Lekajve e uroi.
O perëndesha e perëndeshave e bekoi.
Edhe Gogu i madh oshtiu gurgulloi.
Bashkë me Gegun dyqind vjet .
Jetofshi, gëzofshi, u shtofshi si bleta në shkrep.
O Lekja e Lekajve o sokoleshë e sokoleshave.
Mua me thonë Gog Shkalla do tu jap mjalt e arra.
Do tu rris e ushqej me aroma tamla e shtalbe të bardha
Ashtu qoftë o babai i burrit tem: I tha Lena.
Ti je si Adami në Eden.
Sa shumë më keni nderu e pëlqye.
Edhe unë kam me u nderu e shpërblye.
Mbas dy vjetësh Gegu u aksidentua, mbeti sakat.
Nuk ishte për të shkuar në Shkodër delegat.
Gogu Pashuke Baxhukes i tha:
Shtatë net nuk do të flej me ty.
As gjumë nuk do të shof me sy.
Do të mendohem cilin burrë të nis në Shkodër.
Për delegat me kangë e lodër.
Lena e Lekajve i tha: Flej gjumë o baba!
Me Pashuke Baxhuke gji me gji.
Në Shkodër shkoj unë delegat.
Me betim guxim e krenari.
Do të vishem me rroba burri mos të më njofi njëri.
Zanin e kam të lartë za burri sa të tunden guri e muri.
Gogu e Gegu atë e bir u gëzuan.
U nis Lekja në Shkodër të shkojë.
Delegat autonomë në divanin e valiut.
Njëzet vjet asnjë njeri se diktoi.
Mori nofkën Geg Gog Shkalla kokmadhi sa dy qen stani.
Se Lena flokët e gjatë i mbulonte me qylaf të bardhë.
E koka dy herë u zmadhonte.
Në fshatin fqinj kryeplaku Tuku Luku Vuku ktheu emrin mysliman.
Tiku Liku Ciku asllan hasan.
Fshati u anku te Geg Shkalla delegati me dy palla.
Tiku na shkretoi, ka msue dy fjalë osmanisht peqe, lepe, xhepe.
O mete tërhiq e merr për vete.
Lekja u tha me za burri, ky katun nuk ka burra si un!
Nuk ka as gra me lind djem e burra bam e bum.
Ka Tikun që ha kutrrum dhe jabanxhiun mazllum.
Mazllumi si tutkun e merhum jam vuxhidum.
Lavdërohet e mburret tam e tum
Edhe unë këtu po e ndërpres poezinë edhe me ngjarjet e Lena Lek Palit. Duhen dy libra me nga 550 faqe, por sot theksoj Lekja e Lekajve Lena nusja e Gegut e veshur me rroba burri 20 vjet shkoi delegate krahinore në Shkodër me emrin Geg Gog Shkalla pa e njohur njeri. Valiu otoman nxorri ferman ata delegatë që e kthejnë emrin mysliman do të marrin dyfish honorar për ushqimin e udhëtimin.
Valiu Gegut i tha: Ty Geg do ta zgjedh unë emrin Mysliman. A të pëlqen emir Zel Vel Shkalla, arnauti me dy palla, mysliman bash asllan, azgan në Ballkan.
Gegu i tha: Honorarin dyfish e du, jo për vete por do tia jap magjypit qylyp te ura e Bunës. Magjypi është më i mire se xhypi. Magjypi lyp por nuk vjedh as gënjen. Xhypi nuk lyp por vjedh gënjen dhe shpif. Rrypi kypi se kush i zdrypi. E mbush mendjen me gënjeshtra e brockulla, e mbush zemrën me procka gëlbocka.
Sa për emrin mysliman nuk e kthej edhe sikur në Ballkan të tërë Sllav, Helen Bullgar, Maqedon ta kthejn emrin mysliman otoman. Unë do të jem i vetmi kristjan Geg Gogu Shkallliu me nuse Lena e Lekajve mendimtare, dijetare, fisnike, Shën Koinstandinike.
Valiu otoman Gegut i tha: “ Kam njëzet vjet në Arnautistan por as jam takuar as kam shikuar burrë arnaut më të zgjuar se ti Geg Gogu, as me fisnik e besnik se ti Geg Shkalliu, por edhe me trim strateg kreshnik se ti Geg Gog Shkalla me dy naganta në gjoks e në brez. Ah sikur të kthehesh mysliman me emrin Veli Zeli Shkalliu turkeniu,unë do të isha bërë byrazer me ty si vëlla me gjak në gisht.
Për ty o byrazer im do të hap harem, do të martoj me katër gra. Ësht gjynah prej allahut të jetojë Gegu 100 okë me një grua arnaute. Ty o vëlla do të martoj me pesë gra, një tartare, një persiane, një sllave, një siriane, një bullgare ”.
Gegu valiut i tha: “ Nusja ime Lena e Lek Pal Lekut nuk e këmbej as me 55 gra, as me 550 napolona flori. Edhe Lena mua nuk me këmbën as me 55 burra, as me 550 napolona ari dhe thesari. Vëlla e byrazer nuk bëhem as me ottoman as me sirian as Persian, as tartaran por valiu i tha: “ E di e di, të njoh të njoh! Ti që flet me mua jë vete Lena e Lek Pal Lekut e veshur me rrobat e burrit Geg Gog Shkalliu i mbet sakat në shtëpi. Ti Lena nuse besnike e Gegut, i biri i Gogut dhe i Pashuke Baxhukut keni 20 vjet që udhëtoni nga Shëngjergji samodik, delegate në Shkodër në Mexhdisin dalmatik, në divanin otoman sulltanat perandorak, e maskuar me rroba burri, dhe e pa friksuar si mashkull viganik. Nuk e ke ditur o Lena e Lek Palit që ha fije dhe murtati i sulltanit aziatik të kanë diktuar o Lekja e Lekajve e Gegut të Shëngjergjit. Të kanë diktuar por ta kanë frikën me tu afruar tremben me ta zbuluar qylafin e bardhë si margaritari dhe me shikuar flokët e tu deri në gjunjë si fije mëndafshi dhe hoje mjalti. Aq shumë të urrejnë o Lena e bija e Lek Palit, nusja e Geg vitalit po aq shumë ta kanë frikën. Se jeni dhe do të jeni Lena kreshnike stratege arbnore pellazgjike me dy nagante barutike por nuk i dikton askush se nuk i mban në brez ashtu si burrat, por i mban poshtë belit aty ku nuk zbrazen currat. Ruhu Lena fisnike, belege, skënderbege,shënkonstandinike nga hafijet dhe murtati arnautistan dhe jo nga unë valiu sakllam se nuk jam otoman,por isha dhe jam Eufrat Babilon që në zanafill zaman“.
Shënim ekskluziv
Bisedën e gjatë voluminoze te Valiut otoman të Shkodrës me Lena e Lek Palit e veshur me rrobat e burrit do ta vazhdoj në nje tregim tjetër me titull tjetër.
Me treguar të tëra ngjarjet eposike shembullore të Lena Lek Palit 40 vjet e veshur me rroba burri duhen 40 pranvera deri në vitin 2058. Tani jemi në vjeshtë 2018 dhe po rreshtoj poezinë:
Len Gegu bash Skanderbegu.
Geg Gog Shkalla sakat në shtepi.
Mori fam jehon lavdi e krenari.
Me 12 krahina treva e nahije.
E mori nga Lena me guxim ilmin e dituri.
Një burrë nga Xibri i Matit.
Erdh shpejt në pik të vrapit.
O Geg Shkalla, trimi me dy palla.
Më ka gjet belaja nga sevdaja.
U dashnuem me Berihanen, por babai e vrau.
Sa shpirtzi, sa i eger, as nuk e qau.
Ishte shtatzane, e kishte me mue.
Për gjakun e fëmijes 100 napolona i due.
Shpirtziu ,i ligu detyroje me i pague.
Lena me za burri oshtiu, halabak, halabak!
Kërko gjakun e dashnores e jo të hamullores.
Han buk zgjeburak me thonj pa lug as bicak.
Berihana azgana në dhe pikon gjak.
Aty ke vorri do të shtroj në gyp dajak!
Edhe babai Berihanes ai katil.
Të dy jeni rezil xhahil.
Bisht në bisht do tu lidh si dy gomarë.
Në deg të rrapit do tu var në litare.
Tu dali shpirti për kërthize si krrecka mize.
Tu shkoi mandata e lëngata përtej Bulqize.
Jam e do të jem Len Gegu bash Skanderbegu.
40 vjet delegate vilajeti.
As isha as jam lugat sikleti.
Divanin e verzirit e tund si ball tërmeti.
Asnjeri sma gjen adetin, as ma din marifetin.
Jezu Krishtit e Shën Mries u tregoj veftin e sekretin.
Të ligtit e grrickut nuk i jap Amin as Aman.
Të egrit si ujku ja coptoj turickun pa derman.
Sali Leka, cel 0683855304
