SERGEJ ESENIN
1895-1925
Sergei Alexandrovich Yesenin (por shkruhet ndonjëherë edha si Esenin; rusisht: Sergei Alexandrovich Esenin, (21 Shtator 1895-28 dhjetor 1925) ishte një poet lirik rus. Ai qe një nga poetët më të popullarizuar dhe të njohur rusë të shekullit të 20-të
RRUGA IME
– poemë.
Futet mes pritave jeta prapë.
Mua, banorit të vjetër të fshatit.
Më vjen ndërmend vendlindja.
Ç‘kam parë dikur, në fshat.
Vargje urtësisht thoni.
Bëmat e jetës sime
Tregoni.
Një izbë fshati.
Qaforet e kuajve që bien erë katran.
Kamarja e ikonave të lashta
Një bishtuk dritëzbehtë.
Ç’bukuri vërtet!
Përshtypjet e viteve të para.
I ruaj të gjalla të freskëta në jetë.
Shtëpia e Eseninit
Pështjellimi i bardhë i stuhisë së borës,
Jashtë dritareve ulurin.
Nëntë vjeç.
Pranë sobës macja, shtroja dhe gjyshja…
Gjyshja hap gojën çdo çast, psherëtin
Dhe buzën me kryq duke zënë.
Këndonte diçka të trishtuar
Për stepën e paanë.
Stuhia çirrej.
Pranë dritares.
Dukej sikur vdektarët vallëzonin.
Sakaq,
Japonezëve u shpallte luftë perandoria.
Dhe kujtdo që larg i faniteshin kryqe të drunjtë
Me qindra edhe me mia.
Në atë kohë
Punët myk të Rusisë injoroja.
As qëllimet
As arsyet e luftës s’i kuptoja.
Fushat e Riazanit, ku muzhikët
Kosisnin bar
Dhe mbillnin grur
Ishin për mua gjithë bota mbarë.
Vetëm mbaj mend se fshatarët pëshpërisnin,
Dhe shpotisnin djallin.
Zotin
dhe Carin.
E vetmja përgjigje për ta ish
Buzëqeshja e agimeve dhe largësive
Ngjyrë limoni.
Të kulluara gjer tej kaltërsive.
Për herë të parë,
U ndesha me rimën,
Teprica e ndjenjave të mia
Më trulloste.
²Meqë trilli im,
U ngjal, s‘u zverdh,
Në fjalët e mia, thashë, shpirtin do ta derdh².
Vite të largëta,
Si brenda një mjegulle jeni tani.
Kujtoj gjyshin
Kur më thosh me trishtim:
²Eshtë krejt e kotë…
Shkruaj po deshe
Për thekrën,
Dhe më tepër shkruaj për pelat, biri im!²
Atëher në trurin e lodhur nga pasioni
Për muzën time me një qetësi të fshehtë
Nisën ëndërrat e mia intime.
Se së shpejti do të bëhesha i pasur,
I dëgjuar
Poet me nam
Dhe që monumentin
Do të ma ngrinin në Riazan…
Pesëmbëdhjetë vjeçar
U dashurova marrëzisht
Dhe ende jo i vetëm fillikat
Ëmbëlsisht
Pasi erdha në moshë,
U martova me vajzën më të mirë
Me më të bukurën e vajzave në botë.
Vitet rridhnin
Ndryshonin fytyrat e tyre…
Një dritë e re
Përhapej mbi ta.
Kurse unë fshatari ëndërrimtar,
U bëra këtu në kryeqytet
Poet i klasit të parë.
Dhe i sëmurur
Nga mërzia e shkrimtarit
Nisa të endem
Vendeve të huaja si udhëtar,
S‘u besoja më takimeve,
S‘vuaja nga ndarjet, lamtumirat,
E quaja gënjeshtër gjithë botën mbarë.
Kuptova atëherë
Ç‘ishte Rusia,
Kuptove, ç‘ishte lavdia.
Dhe në një shpirt si ky imi,
Si helm i hidhur
Më zuri thellë e më thellë trishtimi.
S’e çaj kokën fare
Që jam poet.
Edhe pa mua
Ka plot zhele anembanë.
Ngordhsha!
Por
Vetëm një lutje për ju kam…
Mos ma ngrini, ju lutem, shtatoren në Riazan.
Rusia… Carshina…
Breng…
Delikatesë aristokrate e kulluar…
Ç‘këndojnë vallë?
Prite, pra, o Moskë
Rrugaçin e dëshpëruar.
Do ta shohim
Kush nga ne do t’ia dalë.
Dhe ja nga vargjet e mia,
Në klubin e ndritur, çdo sallon
Shurra e pelës së Riazanit
Gulfon .
Nuk ju pëlqen?
Por është e drejtë!.
Me zakonin
E Aromës së rigonit dhe trëndafilave ..
Por kjo bukë,
Që ju po gëlltitni e kemi bërë ne
Si të thuash, pikërisht
Me pleh,
Kaluan vite të tjera
Ajo që ndodhi gjatë tyere
S‘mund të thuhet
Vetëm me fjalë.
Carizmin duke përzënë
Me energji tmerrësisht të furishme,
Masat e punëtorëve u çuan në këmbë
I lodhur së zvarrituri
Nëpër vëndet e huaja
U ktheva
Në shtëpinë ku linda.
Tek këneta,
Me fustan të bardhë
Rri berjoza me bukle të blerta.
Po ç’berjozë!
E mahnitshme! dhe ç‘gjinj pa,
Nuk i gjen në asnjë grua
Gjinj si ata.
Nga fushat
Muzhikët spërkatur me diell të valë.
Karrot e tyre me thekërr
Më sjellin përballë.
Nuk mund të më njohin përsëri:
Për ta jam një kalimtar.
Por ja, pa vështruar,
Kalon një fshatare.
Si një lloj rryme të ftohtë
Ndiej gjatë shpinës
Një rrëqethje të pashprehshme dot.
Është vërtet ajo?
E mundur të mo s‘më njoh?
Pa dyshim!
Lëre, pra të shkojë…
Edhe pa mua asnjë hidhërim asaj
S ’ka për t’i munguar:
Jo më kotë e ka një rrudhë kaq të dhimbshme
Buza e saj e menduar.
Çdo mbrëmje,
Duke ulur kapelen mbi ballë
Që të mos më tradhëtoj akulli
Që kam në sy.
Po shkoj të shoh korrjen e stepaave
Dhe të dëgjoj me kërshëri
Si këndon lehtaz
Përroi aty.
Si t‘ia bëj unë vallë?
Rinia iku!
Erdhi koha
Të punoj se të endem lart e poshtë përherë.
Sepse po më vijnë këngë të pjekura tani
Nga shpirti im aventurier.
Dhe ndryshimi i jetës së fshatit
Mund të më mbush
Me forca të reja,
Si dhe dikur
Më bëri me famë e lavdi
Bashkëfsatarja ime
Pela ruse.
NË SHESHIN E KALTËR TË QIELLIT
Në sheshin kaltëror të qiellit
Tymi me re të verdha u ëmbëlsua,
Natën ai ëndërron. Njerëzit flenë,
Ankthi më mundon vetëm mua.
I kryqëzuar me retë,
Tym të ëmbël pylli thith.
Në unazat e plasave qiellore
Shpati shtrin gishtat të gjithë.
Nga moçali vjen klithma e çafkës,
Gurgullima e ujit të kulluar,
Dhe aty – këtu, mes reve duket
Si një pikë uji, një yll i vetmuar.
Të mundësh me të në tymin sterrë,
Të ndezësh një zjarr të madh në pyll,
Dhe pastaj ta shuash xixën menjëherë.
NË FRESKINË E NJË VJESHTE TË BUKUR
Në freskinë e një vjeshte është bukur,
të dridhet shpirti si gjethe mbi mollë –
dhe të shohësh parmendën e diellit
si çan sipërfaqen e lumit, ujin kaltror.
Është bukur të shkulësh nga trupi
Gozhdën e nxehtë të një kënge
dhe me fustan të bardhë festiv
të presësh trokitje në derën tënde.
Unë mësoj me zemër, mësoj, të ruaj
në sytë e mi lulen e egër të qershisë
Vetëm vetpërmbajtja ndjenjat ngroh
Kur një krisje e hollë gjoksin e gris.
Në heshtje kumbon kambanorja e yjeve,
Për mëngjesin çdo gjethe është një qiri.
S’do lejoj të futet në dhomën time askënd
s’kam ndërmend t’i hap derën kujt assesi.
NE TANI DO TË IKIM PAK NGA PAK
Ne tani po ikim pak nga pak që këtej
Drejt vendit ku ka qetësi dhe gëzim.
Mbase, shpejt edhe unë do duhet të ngre
Plaçkat e mia mortore për në udhëtim.
Pyje të dashura mështeknash!
Ti tokë! E ju, rërëra të ultësirave !
Përpara kësaj turme në vrapim
Nuk mund ta fsheh melankolinë.
Kam dashur shumë në këtë botë,
Gjithëçka që vesh mish dhe shpirt.
Paqe mështeknave që hapin degët
E pasqyrohen në ujin e trëndafiltë .
Për mjaft mendime kam rënë në heshtje ,
Shumë këngë brenda vetes kompozova.
I lumtur jam mbi këtë tokë të zymtë
Për gjithçka që jetova dhe frymova.
I lumtur jam që kam puthur gra,
Që shtypa lule, u shtriva mbi bar,
Dhe që nuk qëllova kurrë në kokë
Motrat tona kafshët, si i marrë.
E di që atje nuk lulëzojnë zabelet,
Nga qafa e mjellmës thekra s’fëshfërin
Ndaj para turmës së vrapuesve unë
Provoj gjithmonë rrëqethje, dridhërim.
Unë e di se në atë vend s’do të ketë kurrë
Fusha të tilla flokëverdha nën mjegulla krejt.
Edhe pse njerëzit për mua janë të dashur
Dhe jetojnë me mua mbi këtë tokë të shenjtë.
ZGJOMË SHPEJ NESËR NË AGULLIM
Zgjomë shpejt nesër në agullimm,
O nëna ime durimtare, e shenjtë !
Do të eci rrugës matanë kodrës,
Do takoj mikun tim të shtrenjtë.
Sot, mbi livadh, në pyllin e dendur
Kam parë vija rrotash shumë gjatë.
Era nën një pelerinë të hollë resh
Tund e dredh dogan* e saj të artë
Nesër në agullim do të kaloj si shigjetë,
Duke shkelur hënën- e plotë nën gëmushë,
Dhe pela do të tund e shkund me shaka
Bishtin e saj të gjatë e të kuq nëpër fushë.
Zgjomë shpejt nesër në agim,
Dhe dritën në dhomë ma ndis.
Flitet se së shpejti do të bëhem
Poeti më i famshëm i Rusisë
Do të këndoj për ty dhe mikun,
Stufën tonë, gjelin dhe çatinë…
Qumështi i lopëve të tua shegane
Do derdhet në këngët, vargun tim.
*Hark druri mbi kalin e trojkës
LASHË
Lashë shtëpinë time atërore,
Kaltërsinë e Rusisë kam lënë.
Mbi pellgun me tre yje, panja
Ngroh trishtimin e plakës, nënë.
Hëna si një bretkosë e artë
Pasqyrohet nën ujin e qetë.
Si ngjyra e mollës, thinja
I derdhet në mjekrën e vet.
Jo, shpejt, shpejt s’do të kthehem !
Gjatë do këndojë, stuhia e epërme.
Kujdeset për kaltërsinë ruse
Panja plakëe mbi këmbën e vetme.
Unë e di, ka gëzim në të
Sepse, shiu gjethet ia lan,
Sepse, ajo panjë e moçme
Me kokën e saj më ngjan.
JO MË KOT
Jo më kot fryjnë erërat,
Jo më kot stuhia buçet.
Sytë e mi dikush fshehtas
I dehu me dritë të qetë.
Dhe prej dikujt ëmbëlsia pranverore
Në mjegullën e kaltër më hoqi sot
Nga trishtimi mua mrekullisht,
Por jo që këtu nga hyjnorja tokë.
Pikimin e qetë të qumshtit jo ankthin,
Tronditjen yjore jo dhimbjen,
Me kohë dua universin, përjetësinë
Sikur ato të ishin vatra ime, atdheu im.
Gjithçka në ta është bujare, e shenjtë,
Dhe ajo që dhemb shkëlqen,
Perëndimi, lulkuqe e ndezur,
Rrjedh çurg në të qelqtin liqen.
Një vegim në detin e grurit
I pafrenueshëm vjen në buzë
Qielli që polli në muzg
Lëpin ai viçin e tij të kuq.
Addio a Marienhof, Addio
LAMTUMIRË MARIENHOF
Mirupafshim, mik, mirupafshim,
Ti je në zemrën time përgjitmonë
Ndarja jonë e destinuar
Një takim të ardhmë na premton.
Mirupafshim mik, pa e fjalë e gjeste,
Pa vetulla të ngrysura, pa trishtim
Të vdesësh nuk është e re në jetë,
Edhe të jetosh s’është e re pa dyshim.
Rrëfimi i huliganit
Të këndojnë, jo të gjithë janë të zotë
Dhe jo të gjithve iu është dhënë të bien,
Drejt këmbëve të tjerëve si mollë në tokë
Është ky rrëfimi më i madh,
Që kurrë s’jua beson një rrugaç.
Unë e mbaj kokën të pakrehur me dëshirën time
Feneri me vajguri mbi shpatullat e mia:
më pëlqen që në errësirë të përndris
Lakuriqësinë vjeshtë të shpirtrave tuaj
Dhe më pëlqen të fluturojnë kundër meje
Gurë sharjesh,
Stuhi breshëri në erë
Unë vetëm shtrëngoj më fort me duar
Buklat e ondeve të flokëve të verdhë.
Është mire atëherë të kujtoj,
Mështeknën e tharë dhe pellgun mes barit,
Të sjell ndërmend se diku
Jetojnë babai e nëna që s’pyesin
Për poezitë e mia, edhe pse për ta jam i shtrenjtë
Si fusha dhe mishi dhe si ai shiu fin, i imët
Që në pranverë e bën të butë grurin e blertë;
Për çdo britmë tuajën ndaj meje,
Me sfurqe do t’ju vrisnin ata prindër të sertë!
Të varfrit, të varfrit fshatarët e mi!
Sigurisht s’jeni bërë të bukur
Trembeni nga Zoti dhe thellësitë e ligatave;
Veç ta kuptoni se
Biri juaj në Rusi
Është poeti më i madhi i poetëve?
A nuk ju bëhej zemra akull për atë
Zbathur pellgjeve të vjeshtës futur?
Me cilindër në kokë endet ai tani
Duke mbath këpucë xixë me lustër .
Por veton në të primitivja e rëndësishme,
E çamarrokut të trashë fshatar;
Çdo lopë me shenjën e kasapit,
Mbi tabelat e kasaphanës
I përkulet që nga larg.
Duke takuar në sheh karrocierët anës,
Kujton erën e plehut nëpër fusha,
I gatshëm si bishtin e fustani të nuses
Të mbajë bishtin e mushkës.
E dua atdheun. E dua shumë atdheun,
Edhe me trishtimin e tij si të shelgut të ndryshkur.
Më janë të këndshme hungërimat e pista
të derrave,
Dhe në qetësinë e natës kuakja argjendore e bretkosave.
Butësisht i sëmurë prej kujtimeve fëminore,
Ëndërroj mjegullën dhe lagështinë e mbrëmjes së prillit,
Si të ngrohej në zjarrin e agut të agimit, rri në bisht panja jonë.
Ah, duke hipur në degët e saj,
Sa vezë kam vjedhur nga foletë e sorrave vonë!
A është përherë njëlloj me majën e blertë?
E ka të fortë si dikur koren e vet?
Po ti,
I dashur qen besnik pullali!
Kujitës e të verbër të kanë bërë vitet
Dhe duke u zvarritur shkon nëpër oborr
bishtvarur,
Me nuhatje harraqe portash e stallash.
Si një kthim mirënjohës ajo çapkënëri,
Kur copën e bukës, vjedhur nënës,
E hanim me radhë ne të dy,
Pa krupë nga njeri-tjetri, pa neveri.
Kam mbetur i njëjti me zemër!
Lulëzojnë sytë në fytyrë,
Si zambakët midis thekrës si lumë;
Rrogoza të artë vargjesh duke shpështjellur.
Do të doja t’u flisja juve të shtrenjtëve unë.
Natën e mirë! natën e mirë ju të gjithëve !
Kosa e agut tashmë ka nis të fishkëllejë
Midis barit në mugëtirë…
Sonte dua të përmjerr hënën
Nga dritarja ime, pa gdhirë !.
Dritë e kaltër, dritë kaq e kaltër!
Në kaq kaltërsi, edhe të vdesësh ia vlen.
Dhe s’e çaj kokën nëse dukem cinik
Me fenerin bashkangjitur në prapanicë.
Pegazi im i vjetër, i mirë dhe i rraskapitur,
Më duhet, pikërisht, troku yt ?
Unë, mjeshtër i egër erdha,
Të celebroj minjtë dhe të këndoj siç di.
Gushti i kokës sime derdhet si verë
Nga flokët në stuhi.
Kam dëshirë të jem një velë e verdhë,
drejt vendit ku me det shkojmë përherë.
NIKOLAJ KLUJEV
Nikolai Alekseevich Klyuev (1884 -1937), ishte një poet i shquar rus. Ai u ndikua nga lëvizja simboliste dhe nga një dashuri për folklorin rus.
PËR VDEKJEN E ESENINIT
Vogëlushi im i shtrenjt, fatkeqi im i ëmbël,
ty cenet t’i ka fshehur kapaku i arkmortit e di;
falmë mua, njeri i prapë, që u tregova i vrazhdë
e s’të qava me kumbim të artë kambane, ty.
(…)
Oh, të varrosesha dhe unë me ty në arkivol
në rërën e verdhë, por pa atë lakun në grykë!…
Por a është e vërtetë vallë që rrugëve të Rusisë
S’gjen qoftë dhe një lule të kaltër siç’i ke ti sytë ?
I pikëlluar, më mbeti një glikanx pelin, vrer:
i ve mbeta unë si sobë pa furçën në derë.
Rrëfimi i huliganit
Të këndojnë, jo të gjithë janë të zotë
Dhe jo të gjithve iu është dhënë të bien,
Drejt këmbëve të tjerëve si mollë në tokë
Është ky rrëfimi më i madh,
Që kurrë s’jua beson një rrugaç.
Unë e mbaj kokën të pakrehur me dëshirën time
Feneri me vajguri mbi shpatullat e mia:
më pëlqen që në errësirë të përndris
Lakuriqësinë vjeshtë të shpirtrave tuaj
Dhe më pëlqen të fluturojnë kundër meje
Gurë sharjesh,
Stuhi breshëri në erë
Unë vetëm shtrëngoj më fort me duar
Buklat e ondeve të flokëve të verdhë.
Është mire atëherë të kujtoj,
Mështeknën e tharë dhe pellgun mes barit,
Të sjell ndërmend se diku
Jetojnë babai e nëna që s’pyesin
Për poezitë e mia, edhe pse për ta jam i shtrenjtë
Si fusha dhe mishi dhe si ai shiu fin, i imët
Që në pranverë e bën të butë grurin e blertë;
Për çdo britmë tuajën ndaj meje,
Me sfurqe do t’ju vrisnin ata prindër të sertë!
Të varfrit, të varfrit fshatarët e mi!
Sigurisht s’jeni bërë të bukur
Trembeni nga Zoti dhe thellësitë e ligatave;
Veç ta kuptoni se
Biri juaj në Rusi
Është poeti më i madhi i poetëve?
A nuk ju bëhej zemra akull për atë
Zbathur pellgjeve të vjeshtës futur?
Me cilindër në kokë endet ai tani
Duke mbath këpucë xixë me lustër.
Por veton në të primitivja e rëndësishme,
E çamarrokut të trashë fshatar;
Çdo lopë me shenjën e kasapit,
Mbi tabelat e kasaphanës
I përkulet që nga larg.
Duke takuar në sheh karrocierët anës,
Kujton erën e plehut nëpër fusha,
I gatshëm si bishtin e fustani të nuses
Të mbajë bishtin e mushkës.
E dua atdheun. E dua shumë atdheun,
Edhe me trishtimin e tij si të shelgut të ndryshkur.
Më janë të këndshme hungërimat e pista
të derrave,
Dhe në qetësinë e natës kuakja argjendore e bretkosave.
Butësisht i sëmurë prej kujtimeve fëminore,
Ëndërroj mjegullën dhe lagështinë e mbrëmjes së prillit,
Si të ngrohej në zjarrin e agut të agimit, rri në bisht panja jonë.
Ah, duke hipur në degët e saj,
Sa vezë kam vjedhur nga foletë e sorrave vonë!
A është përherë njëlloj me majën e blertë?
E ka të fortë si dikur koren e vet?
Po ti,
I dashur qen besnik pullali!
Kujitës e të verbër të kanë bërë vitet
Dhe duke u zvarritur shkon nëpër oborr
bishtvarur,
Me nuhatje harraqe portash e stallash.
Si një kthim mirënjohës ajo çapkënëri,
Kur copën e bukës, vjedhur nënës,
E hanim me radhë ne të dy,
Pa krupë nga njeri-tjetri, pa neveri.
Kam mbetur i njëjti me zemër!
Lulëzojnë sytë në fytyrë,
Si zambakët midis thekrës si lumë;
Rrogoza të artë vargjesh duke shpështjellur.
Do të doja t’u flisja juve të shtrenjtëve unë.
Natën e mirë! natën e mirë ju të gjithëve !
Kosa e agut tashmë ka nis të fishkëllejë
Midis barit në mugëtirë…
Sonte dua të përmjerr hënën
Nga dritarja ime, pa gdhirë !.
Dritë e kaltër, dritë kaq e kaltër!
Në kaq kaltërsi, edhe të vdesësh ia vlen.
Dhe s’e çaj kokën nëse dukem cinik
Me fenerin bashkangjitur në prapanicë.
Pegazi im i vjetër, i mirë dhe i rraskapitur,
Më duhet, pikërisht, troku yt ?
Unë, mjeshtër i egër erdha,
Të celebroj minjtë dhe të këndoj siç di.
Gushti i kokës sime derdhet si verë
Nga flokët në stuhi.
Kam dëshirë të jem një velë e verdhë,
drejt vendit ku me det shkojmë përherë.
Përktheu: Faslli Haliti
