Shkruan Prof. Zymer Mehani
Vëllimi poetik “Lahuta e Kosovës” autori Sahit Shala e ka konceptuar në frymën popullore, duke e ndarë në dy pjesë. Pjesa e parë është e përbërë nga 10 këngë:
I.”Krisi pushka në Prekaz”,
II.”Drenica”;
III.”Flakë për flakë”;
IV.”Në radhë të parë u vu Blerimi”;
V.”Ikja e madhe”;
VI.”Çeta e trimit”;
VII.”Lufta e Junikut”;
VIII.”Qëndresa”;
IX.”Vendi i Kuvendit”;
X.”Dita e Lirisë”.
Ndërsa pjesa e dytë përbëhet nga cikli “Vargje për Kosovën”.
Në Këngën I të pjesës së parë, tërësisht shtjellohet tema e luftës dhe qëndresa heroike e Familjes Jashari të Prekazit kundër okupatorit serbosllav.Pra, vargjet trajtojnë motivin atdhetar, qëndresën dhe heroizmin e shqiptarëve për liri. Në vargjet e këngës I, Shabani, Ademi e Hamza nga pena e poetit Sahit Shala, krahasohen me Mujin e Jutbinës dhe me Oso Kukën e Vraninës, krahasim ky shumë i goditur artistikisht. Qëndresa e Jasharajve në luftë për liri, nder dhe truall amtar është po ashtu e përshkruar me mjeshtëri dhe e realizuar estetikisht.
Te kënga II, sërish shtjellohet tema e luftës për çlirim nga okupatori shekullor, që shpërtheu në Drenicën heroike. Këtu kemi të trajtuar motivin e guximit, të qëndresës dhe të sakrificës për lirinë. Poeti Sahit Shala me kujdes të veçantë i referohet historisë sonë kombëtare, duke përmendur figura historike dëshmorësh, si Azemi e Shota, Ahmet Delia, Fehmiu e Xheva,, që e dhanë edhe jetën vetëm e vetëm që Drenica dhe mbarë Kosova të mbeten prore shqiptare, ashtu siç i ka falë Zoti.
Në Këngën III shtjellohet prapë tema e luftës çlirimtare e shqiptarëve për liri, por në këtë rast, e zhvilluar në një pjesë tjetër të Kosovës, në Rrafsh të Dukagjinit (Gjakovë, Pejë, Istog). Edhe kjo tokë lindi e rriti trima, që u flijuan për liri, si Selman Kadria, Haxhi Zeka, Shaban Shala, Ardian Krasniqi e shumë trima të tjerë.
Kënga IV i kushtohet dëshmorit të kombit, Blerim Bala nga Strellci i Deçanit. Kur bisha e tërbuar sllave u vërsul në strellc dhe në pjesë të ndryshme të Deçanit, blerimi me shokët iu përgjigj flakë për flakë:
“Prej atë ditë që duel kushtrimi
N’radhë të parë u vu Blerimi
Se për mote e për vite
Veç pranverë ti Kosovë prite
Për simbolin shekullor
Sa e sa ke dhënë dëshmorë”
Në Këngën V trajtohet tema e dëbimit të popullatës shqiptare prej shtëpive të tyre nga okupatori serb. Edhe këtu poeti Sahit Shala i referohet realitetit historik, kur më shumë se 1.000.0.0.0 shqiptarë policia dhe paramilitarët serbë i përzunë nga vatra shekullore.
Në Këngën VI me mjeshtëri prej artisti, poeti Shala ravijëzon portretin e gjeneral Ramush Haradinajt. Nga vargjet e kësaj kënge mësojmë për shëmbëlltyrën e këtij trimi dhe luftëtarëve të tjerë, për guximin dhe qëndresën që treguan ndaj pushtuesit serb. Theksohet qëndresa e Gllogjanit heroik dhe e Deçanit me rrethinë.
Në Këngën VII përshkruhen skena nga Lufta e Junikut:
“Krisi pushka n’ato gryka
Shumë armiq ku ja kanë mësy
Po luftojnë djemtë e Kosovës
O nuk lanë atje me hy.
Në Këngën VIII sërish motiv i vargjeve është qëndresa heroike e shqiptarëve të Rrafshit të Dukagjinit kundër policisë dhe ushtrisë serbe:
“T’ndjefsha t’ligën moj Serbi
Tanë me plan tue djegë e gri
Yll Kosove e ka falë Zoti
I thonë n’emën Ukshin Hoti
Që s’duron ai padrejtësi
Shtrigë e quen t’zezën Serbi”
Kënga IX e përshkruan diegien e qytetit historik të Prizrenit, Kompleksit të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit nga paramilitarët serbë
“Prizreni e Suhareka
Gjithë petrita e sokolesha
Ferizaji e Gjilani
Ngjiten n’valle nja mbas njani
Dhe asnjani s’i trembet vdekjes
Vllazën, motra t’Kadri Zekës”
Në këngën e fundit (X) të përmbledhjes “Lahuta e Kosovës” poeti Sahit Shala e përshkruan Ditën e Lirisë (13 qershorin e vitit 1999) e cila agoi me mund, gjak e sakrificë nga bijat dhe bijtë e denjë të kombit tonë.
Në pjesën e dytë, ku kemi ciklin “ Vargje për Kosovën” trajtohet motivi atdhetar. Poeti i këndon Kosovës, vendlindjes së tij, dubovikut të bukur, pastaj atdhetarëve Jusuf e Bardhosh Gërvalla dhe Kadri Zeka, si edhe lirisë së atdheut, për të cilën gjatë shekujsh shqiptarët derdhën mjaft gjak.
